Veilig, puur en met minder pesticiden: waarom consumenten zouden kiezen voor brood van strokenteelt

Strokenteelt is een landbouwmethode waarbij meerdere gewassen naast elkaar op één perceel worden verbouwd. Dit bevordert de biodiversiteit, maakt de landbouw veerkrachtiger tegen klimaatverandering en vermindert de afhankelijkheid van kunstmest en bestrijdingsmiddelen. Maar wat betekent dat eigenlijk voor het voedsel dat uiteindelijk op ons bord belandt?

Een recent onderzoek bracht dit in kaart, met een casestudy rond strokenteelt van tarwe — een van de belangrijkste voedselgewassen in Europa. Tot nu toe richtte eerder onderzoek zich vooral op opbrengst en milieuwinst, zoals betere bodemkwaliteit of minder gebruik van kunstmest en bestrijdingsmiddelen. Deze studie keek verder dan het veld alleen. Ze onderzocht wat er gebeurt als de producten eenmaal in de supermarkt liggen.

Veranderingen in voedselkwaliteit

De analyse laat zien dat strokenteelt en gemengde teelt (ook wel "intercropping" genoemd) inderdaad voordelen bieden, maar ook nieuwe zorgen oproepen. Het samen verbouwen van verschillende gewassen verandert de dynamiek op het veld. Dat kan invloed hebben op de aanwezigheid van bijvoorbeeld schimmels, natuurlijke gifstoffen of resten van gewasbeschermingsmiddelen. Zulke factoren kunnen de voedselveiligheid beïnvloeden.

Ook de voedingswaarde speelt een rol. Voor producten zoals brood zijn bijvoorbeeld het eiwit- en glutengehalte van tarwe belangrijk voor de bakkwaliteit. Uit het onderzoek blijkt dat deze kwaliteitskenmerken kunnen veranderen bij gemengde teelt.

Consumenten willen puur en pesticidevrij voedsel

Het onderzoek keek ook naar hoe consumenten dit soort producten ervaren. Onderzoeker Caspar Krampe van de Marktkunde & Consumentengedrag-groep licht toe: “We gebruikten een methode genaamd conjoint analysis, waarbij deelnemers moesten kiezen tussen producten met verschillende kenmerken. Daaruit bleek dat consumenten vooral aandacht hebben voor het gebruik van pesticiden: hoe minder, hoe beter. Ze geven ook de voorkeur aan brood dat er puur uitziet, met weinig zichtbare onzuiverheden, en vinden het aantrekkelijker als er geen toevoegingen zijn gebruikt om de kwaliteit te verbeteren.”

Hij vervolgt: “Mensen voelen zich comfortabeler bij bekende combinaties van gewassen, zoals tarwe en gerst, en zijn wat terughoudender bij minder bekende mengvormen, zoals tarwe met veldbonen. Hoewel iedereen liever minder pesticiden ziet, zijn sommige consumenten daar veel gevoeliger voor dan anderen. Daarom is het belangrijk om duidelijk uit te leggen wat de natuurlijke, veilige en schone voordelen zijn van producten uit gemengde teelt. Dat helpt om consumenten vertrouwen te geven.”

Overigens werd in een gerelateerd onderzoek ook gekeken naar onbewuste reacties. Daarbij werden de hartslag en zweetreactie van deelnemers gemeten terwijl ze een video over strokenteelt bekeken en een stukje brood proefden. De resultaten van dat experiment worden later gepubliceerd.

- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan

Digitaal dashboard

Om alle bevindingen op een toegankelijke manier samen te brengen, ontwikkelde een team onder leiding van Cheng Liu van Wageningen Food Safety Research een digitaal dashboard. Deze tool helpt beleidsmakers, boeren en partners in de voedselketen bij het maken van keuzes over gewaskeuze, productontwikkeling en marketing. Het dashboard is nog niet openbaar beschikbaar, maar de code kan op verzoek worden gedeeld.

Duurzame landbouw is ook een sociale uitdaging

De conclusie is duidelijk: als we écht willen overstappen naar een duurzaam voedselsysteem, moeten we verder kijken dan alleen het milieu. Ook voedselveiligheid, kwaliteit en de voorkeuren van consumenten moeten worden meegenomen. Alleen dan kan strokenteelt een volwaardige en breed gedragen bijdrage leveren aan de landbouw van de toekomst.

Het onderzoek benadrukt dat duurzame landbouw niet alleen een technische of ecologische uitdaging is, maar ook een sociale. Of zoals de onderzoekers het zelf zeggen: “Duurzame verandering begint niet alleen op het land, maar ook met vertrouwen aan de keukentafel.”

Dit onderzoek is uitgevoerd binnen het investeringsthema ‘Biodiversiteitspositieve Voedselsystemen’ (2022–2024). Het was een samenwerking tussen onderzoekers van Wageningen Food Safety Research, Wageningen Food & Biobased Research en de leerstoelgroep Marketing en Consumentengedrag.