WUR + partners = wetenschap die de samenleving verder helpt

Bij de leerstoelgroep Biofysica werken onderzoekers al vijf jaar aan een super precieze en gevoelige microscooptechniek die zó nauwkeurig op moleculen inzoomt dat losse eiwitten zichtbaar zijn en licht geven in verschillende kleuren. Dat doen de betreffende wetenschappers niet alleen omdat ze dat zélf zo leuk vinden. Onderzoeker agrotechnologie Niels Zijlstra: “We willen dat onze techniek gebruikt wordt in de praktijk. Zoals bij ziekenhuizen, farmaceutische bedrijven, voedselproducenten en zeker ook bij andere universiteiten en kennisinstellingen.”

Wat hebben die grote spelers dan aan de Wageningse microscooptechniek? Johannes Hohlbein – universitair hoofddocent biofysica: “Als je bijvoorbeeld geneesmiddelen test wil je het effect op celniveau bekijken. Eén cel bevat heel veel verschillende eiwitten die door een medicijn beïnvloed kunnen worden. De eiwitten lichten onder een microscoop op in verschillende kleuren, maar de camera’s in de huidige microscopen – hoe goed en kostbaar ze ook zijn – zijn niet in staat om meer dan één tint rood, groen of blauw tegelijk weer te geven.” De nieuwe techniek van WUR maakt gebruik van een speciaal glasplaatje dat vlak voor de camera staat en de verschillende kleuren als het ware uit elkaar trekt. Zijlstra, die zich richt op de commerciële kant van de uitvinding: “Ons doel is dat we uiteindelijk negen verschillende kleuren en dus eiwitten tegelijk kunnen zien op één camera: drie tinten rood, drie tinten groen en drie tinten blauw. Dat is echt een doorbraak.”

Overigens komt die techniek niet alleen de gezondheidszorg van pas, ook de voedselindustrie. Hohlbein: “Denk aan grote producenten die vleesvervangers maken en steeds meer verschillende eiwitten gebruiken om het product zo op echt vlees laten lijken.”

Innovatiebeurzen

Hohlbein en Zijlstra zijn een goed voorbeeld van talentvolle onderzoekers die met hun uitvinding maatschappelijke impact willen bewerkstelligen, zegt Gerlinde van Vilsteren, projectleider waardecreatie bij WUR. Binnen het strategisch plan Finding Answers Together is Van Vilsteren verantwoordelijk getiteld ‘meer ondernemerscultuur en -praktijk’. Kort gezegd: studenten en onderzoekers moeten meer aandacht krijgen voor het daadwerkelijk benutten van hun uitvindingen en daarvoor in gesprek gaan met de partijen buiten WUR, die er mee aan de slag kunnen in de praktijk. WUR moet de voorwaarden scheppen zodat de onderzoekers dat kunnen doen. In dat kader hebben Hohlbein en Zijlstra vorig jaar van WUR de Road to Innovation Grant gekregen. Die nieuwe beurs – die tot nu toe vier keer is toegekend - met een maximum geldbedrag van 50.000 euro, moet onderzoekers een stapje verder helpen in hun ondernemerschap. Hohlbein: “De beurs heeft ons de tijd en menskracht – vooral door de aanstelling van Niels – gegeven om de eerste zakelijke stappen te kunnen nemen. Zo hebben we een patentaanvraag gedaan en een substantiële NWO-subsidie binnengehaald.”

Ondernemerschap is meer dan een bedrijfje beginnen

Het vergroten van ondernemerschap kan echter op verschillende manieren, zegt Van Vilsteren. “Je hoeft als student of onderzoeker bij WUR niet altijd een eigen bedrijf te starten. Ondernemerschap betekent bovenal dat je nadenkt over behoefte van de maatschappij en hoe jouw kennis daar een oplossing voor kan bieden. Vanuit WUR willen we structurele veranderingen in de samenleving bewerkstelligen op gebieden als landbouw, natuur en duurzaamheid en dat doe je sámen met partners binnen én buiten de academische omgeving. Dát is immers Finding Answers Together.”

Andere voorbeelden van ondernemerschap volgens Van Vilsteren: “Denk aan Wageningse kennis die wordt verwerkt in wet- en regelgeving van het ministerie van LNV. Maar ook de Smaaklessen die WUR in samenwerking met het Voedingscentrum heeft ontwikkeld voor basisscholen. En de publieke websites die WUR de afgelopen jaren lanceerde, zoals tekenradar.nl samen met het RIVM. Zo vertaal je kennis in tools die toegankelijk zijn voor de samenleving.” 

WUR moet ondernemerschap omarmen

Om aan het eind van de looptijd van het strategisch plan te kunnen zeggen dat pijler zes ‘meer ondernemerscultuur- en praktijk’ gerealiseerd is, moet er meer gebeuren dan het instellen van een beurs als de Road to Innovation Grant. De ondernemingszin moet omarmd worden binnen de organisatie: “Dat is niet voor iedereen binnen WUR even vanzelfsprekend. Er zijn studenten die vraagtekens zetten bij samenwerking met het bedrijfsleven, omdat ze denken dat wetenschap überhaupt geen contact zou moeten hebben commerciële partijen. Wij proberen hen duidelijk te maken dat onafhankelijkheid boven alles gaat, maar dat het kansen biedt als je bedrijven juist wél opzoekt. Want hoe belangrijk kennis opdoen in het lab over bijvoorbeeld suikers, vezels en vitamines ook is, je hebt pas écht impact als een bedrijf je kennis toepast én je innovatieve voedingsmiddel in de schappen van de supermarkt én op het bord ligt. Wat dan ook nog eens bijdraagt aan duurzaamheid én een gezond dieet.”

Er zijn talloze Wageningse voorbeelden van ondernemerschap, die onze studenten en medewerkers kunnen inspireren, stelt Van Vilsteren. “Denk aan het bedrijf Noldus dat nu wereldwijd software levert om gedragingen van mens en dier te analyseren: de oorsprong ligt bij het onderzoek van WUR-promovendus Lucas Noldus over het modelleren van het gedrag van fruitvliegjes.”

Waardecreatie in het onderwijs

Alleen inspiratie bieden is echter niet voldoende, zegt Van Vilsteren. “Ondernemerschap is een kwaliteit die getraind kan worden en die je vanaf dag één op de universiteit moet verwerken in het onderwijs. Niet alleen door facultatief mee te doen aan student challenges of programma’s van StartHub, maar door middel van doorlopende leerlijnen waardoor ondernemende vaardigheden in de context van de opleiding aan de orde komen.

In vergelijking met andere universiteiten is WUR - met de Research-poot die zich volledig richt op toegepast onderzoek – al behoorlijk sterk gericht op waardecreatie, stelt Van Vilsteren. “Al is dat geen reden om achterover te leunen. Waardecreatie is ook een steeds belangrijker voorwaarde voor het ontvangen van onderzoeksfinanciering, van ministeries en van de EU. Maar dat is niet onze primaire motivatie om het na te streven. Bij WUR weten we dat anderen de kennis uiteindelijk moeten toepassen.  Ook het fundamenteel onderzoek is gericht op het realiseren van doorbraken waardoor de Sustainable Development Goals, zoals meer voedselzekerheid, dichterbij komen. En in alle gevallen zoeken we samenwerking binnen WUR en daarbuiten met (internationale) partners en universiteiten. Waardecreatie zit in het Wageningse DNA.”

Win-win situatie

Voor Johannes Hohlbein en Niels Zijlstra is ondernemerschap en waardecreatie een logische vervolgstap op hun uitvinding. “Na vijf jaar onderzoek willen we niets liever dat binnenkort onze techniek - én idealiter een heel nieuwe microscoop waarin die techniek verwerkt is - op de markt komt. We weten dat onze producten commercieel super interessant zijn.” De onderzoekers willen bovendien dat hun uitvinding voor zoveel mogelijk mensen beschikbaar komt. “We proberen zo de maatschappij verder te helpen. De nu gangbare microscopen kosten tussen de 500.000 euro tot 1 miljoen euro per stuk, waardoor relatief weinig mensen er een tot hun beschikking hebben per organisatie of bedrijf. Wij streven naar een prijs van rond de 150.000 euro per microscoop waarmee je dus ook nog eens véél meer eiwitmoleculen in kleur ziet. Een win-winsituatie.”