Hoogbegaafdheid

‘Giftedness’ of hoogbegaafdheid gaat niet alleen over slim zijn of een IQ score hebben van boven de 130; het betreft een intensiteit op meerdere vlakken zoals intelligentie, (fijn)gevoeligheid, creativiteit en complexiteit. Het doel van het project ‘Giftedness’ is om zowel bewustwording te creëren, als begeleiding te bieden aan studenten en docenten omtrent hoogbegaafdheid op Wageningen University & Research. Hoogbegaafdheid is oprecht een gift, welke enkel benut kan worden en het leven kan verbeteren als er actief iets mee gedaan wordt. Een gift is namelijk niet gegeven om naar te kijken of alleen maar te accepteren. Pak het uit en doe er wat mee. Verrijk jouw kennis over hoogbegaafdheid en dare to brighten your world!

Het project Giftedness is oorspronkelijk ontstaan op het verzoek van studenten en docenten van Wageningen University & Research om meer aandacht te vestigen op hoogbegaafdheid en hoogsensitiviteit onder studenten. Inmiddels onder de naam ‘Student Platform Giftedness’ zijn we een platform voor studenten, door studenten. De voornaamste doelstellingen die Student Platform Giftedness nastreeft zijn:

Om deze doelen te bereiken wordt er informatie over hoogbegaafdheid en hoogsensitiviteit verstrekt en worden er bijeenkomsten en lezingen georganiseerd. Student Platform Giftedness streeft ernaar om een verlichte omgeving voor studenten te creëren, so dare to brighten your world!

Wat is hoogbegaafdheid?

Hoogbegaafdheid wordt vaak enkel gedefinieerd op basis van IQ scores, aangezien men vaak spreekt van hoogbegaafdheid bij een IQ van boven de 130. Intelligentie, of een IQ score op zichzelf, is echter niet het enige aspect van hoogbegaafdheid volgens onder andere het Delphi-model. Uitgaande van het Delphi-model is een hoogbegaafd persoon te beschrijven als volgt: “Een hoogbegaafde is een snelle en slimme denker (denken) die complexe zaken aan kan. Autonoom (zijn), nieuwsgierig en gedreven van aard (willen). Tegelijkertijd ook een sensitief (waarnemen) en emotioneel persoon (voelen). Intens levend en plezier scheppend (doen) in het creëren.”

delphi model versie 2.png

M.B.G.M. Kooijman - van Thiel (red). Hoogbegaafd. Dat zie je zó! Over zelfbeeld en imago van hoogbegaafden. OYA Productions, 2008
Translation by C. van Stijl.

De verschillende aspecten waaruit hoogbegaafdheid bestaat volgens het Delphi-model, zijn te zien in de figuur hierboven, en beschreven in de tabel hieronder. Het is belangrijk om op te merken dat hoogbegaafdheid in verschillende gradaties voorkomt, en verschillend tot uiting komt in hoogbegaafden zelf; sommige aspecten van hoogbegaafdheid kunnen namelijk sterker aanwezig zijn in sommige hoogbegaafden dan in anderen.

delphi model kooijman.png

Rianne van de Ven and Delphi-model from M.B.G.M. Kooijman - van Thiel.

Dabrowski overexcitabilities

Niet alleen het Delphi-model, maar ook Dabrowski’s Theorie van Positieve Desintegratie zou gebruikt kunnen worden hoogbegaafdheid te beschrijven. In zijn theorie beschrijft Dabrowski de verschillende manieren waarom mensen een sterkere reactie op prikkels kunnen hebben resulterend van mentale activiteiten buiten het “gewone”, welke hij definieert als Overexcitabilities. Deze Overexcitabilities betreffen: 1. Psychomotorisch, welke het fysieke surplus van energie omvat; 2. Sensueel, welke het sensorische, zintuiglijke en gevoelige vermogen betreft; 3. Intellectueel, welke een intense activiteit van de geest betreft; 4. Verbeelding, welke het brede voorstellingsvermogen en vrije spel van fantasie omvat, en; 5. Emotioneel, welke een intense beleving van gevoelens en emoties betreft* Vele van de kenmerken die hoogbegaafden ervaren zijn geassocieerd met deze Overexcitabilities.

*Meer gedetailleerde informatie over Dabrowski’s theorie kan bij het kopje interessante links gevonden worden.

Kenmerken

Bron: Hans Lip Coacht and Rianne van de Ven
Een overzicht van kenmerken die vele hoogbegaafden ervaren zijn hieronder beschreven. Hou in acht dat niet iedere hoogbegaafde alle kenmerken ervaart, of alle kenmerken in dezelfde mate ervaart. Hoogbegaafdheid manifesteert zichzelf op verschillende manieren in verschillende personen. De meeste hoogbegaafden kunnen zich echter herkennen in een groot deel van de volgende kenmerken: 

Hooggevoeligheid/Hoogsensititeit (HSP)

Hooggevoeligheid of hoogsensitiviteit is één van de aspecten die een hoogbegaafd (HB) persoon kan hebben. Een hoogsensitief persoon (HSP) hoeft echter niet altijd hoogbegaafd te zijn; sommige mensen ervaren enkel intensiteit met betrekking tot hun gevoeligheid (HSP), waar anderen ook intensiteit op andere vlakken ervaren (HB).

Een HSP zou als volgt beschreven kunnen:

“Een hoogsensitief persoon is meer dan gemiddeld gevoelig voor indrukken en prikkels en merkt meer signalen en details op. Alle indrukken zijn uitgebreider en intensiever dan bij de gemiddelde mens.” 

          -  “The Highly Sensitive Person” (Aron, 1996).

HSP’ers hebben een zenuwstelsel dat sterker reageert op prikkels dan mensen die geen hoge intensiteit in hun sensitiviteit ervaren. Uit hersenscans blijkt dat bij HSP’ers meerdere delen van hun brein actief zijn en dat dus HSP’ers meer doen met prikkels. Het type prikkels die HSP’ers sterker ervaren betreffen over het algemeen over het zien, het horen, het ruiken, het proeven en het voelen (sensuele overexcitability), maar ook emoties, gemoedstoestanden en sferen (emotionele overexcitability). Doordat er meer prikkels worden opgevangen, kunnen HSP’ers eerder moe of overweldigd/overprikkeld worden, maar bijvoorbeeld ook meer intens genieten van momenten. Vanwege de verhoogde perceptie van prikkels is er ook een grotere kans voor HSP’ers om een burn-out, depressie of angststoornis, etc te ontwikkelen.

Het is daarnaast belangrijk om te weten dat er ook verschillen zijn in hoogsensitiviteit bij HSP’ers; niet iedere HSP’er ervaart hooggevoeligheid op dezelfde wijze of in dezelfde mate; de één ervaart het sterker dan de ander. Om overprikkeling te voorkomen is het echter voor iedere HSP’er van belang om te leren omgaan met hoogsensitiviteit. Het nemen van rust en tijd om een goede balans te creëren is cruciaal, aangezien dit de kansen op burn-outs, depressies of angststoornissen, etc verminderd. Het is daarom belangrijk te leren waar je grenzen liggen en hoe je voorkomt deze grenzen te overschrijden.

Interessante links

Literatuur

Boeken

Contact

Als je vragen of opmerkingen hebt over giftedness/hoogbegaafdheid, of als je jezelf kunt identificeren met (aspecten van) hoogbegaafdheid en/of hoogsensitiviteit, en je wenst meer hierover te weten te komen, aarzel dan niet om contact met ons op te nemen.

Emailadres: giftedness@wur.nl

Er zijn ook een LinkedIn pagina (naam: Student Platform Giftedness) en een privé Whatsapp groep, waarin studenten die zich herkennen in de kenmerken van hoogbegaafdheid met elkaar in contact staan, en elkaar informeren over evenementen en andere interessante zaken. Als je graag toegang zou krijgen tot de Whatsapp groep, stuur dan een mail naar giftedness@wur.nl. Mocht je geen Whatsapp hebben of liever niet in een Whatsappgroep zitten, dan kunnen we je ook toevoegen aan onze maillijst en je via die weg op de hoogte houden van onze activiteiten.

Als je problemen ervaart die gerelateerd zijn (of waarvan je denkt dat ze gerelateerd zijn) aan hoogbegaafdheid/hoogsensitiviteit, welke je hinderen in het volgen van je studieprogramma, dan kun je contact opnemen metstudentenpsycholoog Anneke Aikema. Zij organiseert ook praatgroepjes over diverse themas gerelateerd aan hoogbegaafdheid en hoogsensitiviteit. Als je hierin geïnteresseerd bent kun je contact met haar opnemen via anneke.aikema@wur.nl.