Fijnstof en endotoxinen uit stallen

Via ventilatie in de stallen worden de deeltjes naar buiten uitgestoten en kunnen zo een gezondheidsrisico vormen voor omwonenden. Wageningen University & Research doet onderzoek naar de bronnen van de deeltjes en ontwikkelde speciale methoden om de concentratie van de deeltjes te kunnen meten. Vervolgens ontwikkelt Wageningen University & Research technische maatregelen om de uitstoot van de deeltjes aan te pakken en zo de luchtkwaliteit rondom stallen te verbeteren.

Verspreiding van fijnstof en endotoxinen buiten stallen

Stallen stoten via hun ventilatielucht veel stofdeeltjes uit. Deze stofdeeltjes bevatten endotoxinen. Dit zijn resten van dode bacteriën. Bij inademing door de mens kunnen endotoxinen gezondheidseffecten veroorzaken. Wageningen University & Research doet samen met twee partners onderzoek naar de verspreiding van deeltjes en endotoxinen. Literatuurstudie, metingen in het veld en rekenmodellen geven antwoord op de vraag hoe groot de concentratie is op een bepaalde benedenwindse afstand van de stal. En op de vraag of een verspreidingsmodel te gebruiken is voor toetsing of een nieuwe stal tot gezondheidsrisico’s voor de omgeving leidt. In lopend onderzoek werken onderzoekers aan verdere verfijning van het verspreidingsmodel.

• Emissies van endotoxinen uit de veehouderij: emissiemetingen en verspreidingsmodellering. Rapport 959. Ogink, N.W.M., Erbrink, H. (eindredactie), 2016.
• Emissies van endotoxinen uit de veehouderij: een literatuurstudie voor ontwikkeling van een toetsingskader Winkel, A., Wouters, I.M., Aarnink, A.J.A., Heederik, D.J.J., Ogink, N.W.M., 2014. Rapport 773.

Reductie van stof, endotoxinen en kiemen

Veehouders kunnen verschillende technieken inzetten om de stofuitstoot uit de stal te verminderen. Wageningen University & Research maakte een overzicht van additionele maatregelen om stof en endotoxinen tegen te gaan.

• Additionele maatregelen ter vermindering van emissies van bioaerosolen uit stallen: verkenning van opties, kosten en effecten op de gezondheidslast van omwonenden. Winkel, A., Wouters, I.M. (eindredactie), 2016. Rapport 949.

Bronnen van fijnstof in stallen

Stallucht bevat veel stofdeeltjes. Wageningen University & Research ging op zoek naar de bron van dit stof. Resultaten laten zien dat dat mest en veren de belangrijkste bronnen zijn bij pluimvee. Bij varkens zijn mest en huidschilfers de belangrijkste bronnen. Bij koeien zijn dat mest, stro(oisel) en (ruw)voer. Lees meer over dit bronnenonderzoek in een rapport en een wetenschappelijk artikel:

• Deeltjesgrootteverdeling en bronnen van stof in stallen. Aarnink, A.J.A., Cambra-López, M., Lai, T.L.H., Ogink, N.W.M., 2011. Rapport 452.
• Particulate matter emitted from poultry and pig houses: Source identification and quantification. Cambra-López, M., T. Hermosilla, H. T. L. Lai, A. J. A. Aarnink, N. W. M. Ogink. 2011. Transactions of the ASABE 54:629-642

Stofreductie in pluimveestallen

Vooral pluimveestallen stoten veel stof uit. Daarom is een omvangrijk vijfjarig onderzoeksprogramma uitgevoerd waarin een scala aan reductietechnieken zijn ontwikkeld, getest in experimentele proefstallen en gevalideerd door metingen in echte praktijkstallen. Lees meer over de beschikbaar maatregelen in de brochure ‘Schone lucht voor iedereen - Maatregelen om de fijnstofuitstoot in de pluimveehouderij terug te dringen’ (2011).

Achtergronden en resultaten uit dit onderzoeksprogramma zijn te vinden in onderzoeksrapporten en wetenschappelijke artikelen.

- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan

Test met 10 reductietechnieken

Wageningen Livestock Research voert een test uit met 10 systemen voor de reductie van fijnstof bij pluimveebedrijven. Lees meer over de eerste bevindingen:

• Technieken tegen fijnstof, de eerste resultaten (Boerderij, februari 2019)

Stofreductie in varkensstallen

Maatregelen om stofconcentraties in varkensstallen te verlagen, samen met investerings- en jaarkosten, zijn onderzocht door Wageningen University & Research. Lees over het plan van aanpak en de resultaten in onderstaande rapporten.

• Ontwikkeling en evaluatie van technieken ter verlaging van stofconcentraties in varkensstallen. Winkel, A., J. D. M. Belgers, B. Peters, I. Vermeij, H. H. Ellen. 2012. Rapport 654.
• Plan van aanpak voor ontwikkeling van fijnstofreductiemethoden in varkensstallen. Winkel, A., M. M. A. H. H. Smolders, A. J. A. Aarnink, N. W. M. Ogink. 2011. Rapport 395.

Stofuitstoot uit stallen

In 40 stallen met pluimvee, varkens, koeien en nertsen is onderzoek gedaan naar stofdeeltjes. Via een eerder ontwikkelde meetmethode is de concentratie en de grootte van de deeltjes bepaald. De resultaten van dit onderzoek zijn beschreven in 12 rapporten, eentje voor elke diercategorie of staltype. Deze resultaten zijn samengevoegd in dit wetenschappelijke artikel:

Meten van fijnstof in stallucht

Het meten van de hoeveelheid stofdeeltjes in stallucht is complex, vanwege de hoge stofconcentraties. Normale meetmethoden voor buitenlucht zijn daarom niet te gebruiken. Wageningen University & Research ontwikkelde voor stallucht een speciale meetmethode. Deze methode is vergeleken in twee studies met de Europese standaardmethode (zoals vastgelegd in de normen EN 12341 en EN 14907) en geeft vergelijkbare resultaten. Lees meer over de ontwikkeling van de speciale stallucht-meetmethode in dit rapport:

• Measurement protocol for emissions of fine dust from animal houses: considerations, draft protocol and validation. Hofschreuder, P., Z. Yang, A. J. A. Aarnink, N. W. M. Ogink. 2008. Rapport 134.

De vergelijkingsstudies zijn verschenen als artikel in een wetenschappelijk tijdschrift:

• Evaluation of an impaction and a cyclone pre-separator for sampling high PM10 and PM2.5 concentrations in livestock houses. Zhao, Y., A. J. A. Aarnink, P. Hofschreuder, and P. W. G. Groot Koerkamp. 2009. Journal of Aerosol Science 40:868-878
• Equivalence testing of filter-based, beta-attenuation, TEOM, and light-scattering devices for measurement of PM10 concentration in animal houses. Winkel, A., J. Llorens Rubio, J. W. H. Huis in't Veld, J. Vonk, and N. W. M. Ogink. 2015. Journal of Aerosol Science 80:11-26