Add_6e AP Trends in fosfaatindicatoren in P-veldproeven

Fosfaat is een belangrijke voedingsstof voor gewassen. Een voldoende hoge fosfaattoestand van de bodem is van belang om goede gewasopbrengsten te behalen. Herhaaldelijke overbemesting met fosfaat kan echter leiden tot oververzadiging van de bodem wat uiteindelijk leidt tot uitspoeling van fosfaat naar grond- en oppervlaktewater. Om milieukundige verliezen van fosfaat te beperken zijn gebruiksnormen voor fosfaat ingevoerd welke sturen op evenwichtsbemesting. Langetermijn effecten van fosfaatmanagement op de bodem en gewasopbrengst zijn echter veelal nog onvoldoende begrepen. Fosfaat is een reactief element wordt in de bodem gebonden door adsorptie aan minerale bodemdeling, door precipitatie met calcium en door vastlegging in organische stof. Slechts een klein deel (<5%) van de totale fosfaatvoorraad is direct oplosbaar (P-CaCl₂) daarmee direct beschikbaar voor gewasopname.  Om de lange-termijn effecten van de hoogte van de fosfaatgift te kunnen begrijpen en modelleren, is het daarom van belang om te begrijpen hoe fosfaat zich verdeeld over de andere pools in de bodem.  

Fosfaatonderzoek vraagt om langjarige proeven omdat veranderingen in fosfaattoestand van de bodem traag verlopen. Het kan tientallen duren voordat verschillende fosfaatmanagementmethoden leiden tot meetbare verschillen in de fosfaatbodemtoestand of gewasopbrengst. In 1972 zijn er twee proeven opgestart op bouwland in Marknesse (jonge zeeklei) en in Wijster (dekzand). Voor deze locaties is in 50 jaar tijd een grote database opgebouwd met gegevens over de fosfaattoestand van de bodem, de gewasopbrengst, fosfaatuitspoeling en de fosfaatbalans. Deze databases bieden een unieke mogelijkheid om het gedrag van fosfaat te bestuderen in twee zeer verschillende grondsoorten welke beide relevant zijn voor de Nederlandse akkerbouwsector. De data zijn tot nu toe alleen in Nederlandstalige rapporten gepubliceerd en daarmee niet beschikbaar in het wetenschappelijke kennisdomein.

Dit project bestaat uit een wetenschappelijke analyse en rapportage van de data van de veeljarige veldproeven. Hiertoe wordt in samenwerking met Wageningen Universiteit een PhD kandidaat aangesteld. In 2023 wordt een wetenschappelijke publicatie geschreven met daarin de data van één van de langjarige bouwlandproeven. Het resultaat is een overzicht van het verloop van de fosfaatindicatoren over de afgelopen 50 jaar onder invloed van verschillende hoogten van de fosfaatgift incl. de effecten op de gewasopbrengst.  Er wordt inzicht verkregen in de snelheid waarmee de fosfaatindicatoren veranderen en de hoogte van het onvermijdbare fosfaatverlies. In de opvolgende jaren zal meer verdieping worden aangebracht in het onderzoek door o.a. de link te leggen met fosfaatmodellen waarmee fosfaatuitspoeling in o.a. INITATOR wordt berekend. Tevens zullen ook andere relevante aspecten waaronder het verloop in organische stofgehalte in de bodem onderzocht worden.