Compound and cascading climate risks and social tipping points

In klimaatrisicoanalyses is er toenemende aandacht voor complexe risico’s. Complexe risico’s kunnen bestaan uit combinaties van verschillende klimaatrisico’s (samengestelde risico’s) en risico’s waarvan de effecten doorwerken in verschillende sectoren of schaalniveaus (cascade-risico’s).  De kwetsbaarheid voor complexe risico’s kan veel groter zijn dan voor individuele dreigingen aangezien ze kunnen leiden tot negatieve gevolgen in meerdere sociaaleconomische en ecologische systemen tegelijkertijd.

Samengestelde risico’s ontstaan door de interacties tussen verschillende klimaatdreigingen – zoals hittegolven, droogte en stormen – en hun gevolgen die gelijktijdig of opeenvolgend optreden. De combinatie van effecten kan de gevolgen vergroten en leiden tot een disproportionele impact op maatschappelijke en natuurlijke systemen. Cascade-risico’s hangen samen met een wereld die onderling steeds meer met elkaar verbonden is waarbij een klimaatgebeurtenis op één locatie en/of in één sector kan doorwerken in andere sectoren en schaalniveaus en daarbij politieke en landsgrenzen kan overschrijden. Door wereldwijde handelsstromen, logistieke ketens en geopolitieke relaties kan een klimaatgebeurtenis op één geografische locatie gevolgen hebben over de hele wereld. De onderlinge verwevenheid van de huidige maatschappij betekent dat klimaatgebeurtenissen verregaande secundaire en zelfs tertiaire effecten kunnen hebben op bijvoorbeeld voedselzekerheid, economische stabiliteit of sociale cohesie.

Een van de belangrijkste aandachtspunten bij complexe risico’s is het bereiken van kantelpunten waarin maatschappelijke veranderingen een beslissende versnelling doormaken en sociale normen, structuren en gedrag een omslagpunt bereiken. Deze maatschappelijke kantelpunten kunnen reactief zijn, als een direct gevolg van klimaatgebeurtenissen en hun impacts, of proactief wanneer overheden, organisaties en gemeenschappen anticiperen op klimaatdreigingen door structurele veranderingen door te voeren.

Dit project heeft als doel richtlijnen, instrumenten en methodes te ontwikkelen om complexe klimaatrisico’s en de gevolgen voor voedselproductie, biodiversiteit en meer in het algemeen de maatschappij beter te begrijpen, analyseren en te communiceren. Ons doel is om meer inzicht te geven in hoe deze complexe interacties mogelijk kunnen leiden tot het bereiken van sociaalecologische kantelpunten.

Ons project is onderverdeeld in drie werkpakketten (WP) met een gemeenschappelijke communicatieactiviteit. WP1 (samengestelde en cascade-risico’s beter begrijpen) heeft als doel het ontwikkelen van een conceptueel raamwerk voor het bestuderen, karakteriseren en voorspellen van complexe klimaatrisico’s. Daarnaast willen we door middel van een case study in Nederland nieuwe, opkomende technieken voor het evalueren van complexe klimaatrisico’s demonstreren, zoals het ontwikkelen van klimaatverhaallijnen. WP2 (sociaalecologische kantelpunten contextualiseren) heeft als doel onze kennis te vermeerderen over hoe de interacties tussen klimaat, de leefomgeving en sociale systemen kunnen leiden tot sociaalecologische kantelpunten. Hierbij kijken we naar zowel negatieve omslagpunten waarbij structurele risico’s worden vergroot, als positieve kantelpunten die kunnen leiden tot transities in onze voedselsystemen, de biodiversiteit en in klimaatbestendigheid. In WP3 streven we naar om, voortbouwend op bestaande instrumenten, methodes te ontwikkelen die ons in staat stellen een integrale impactanalyse te maken van grens- en sectoroverschrijdende cascade-risico’s. De opzet van het project is om te beginnen met het definiëren van een conceptueel raamwerk en toe te werken naar breed toepasbare methodologieën om de impacts van complexe klimaatrisico’s beter in te kunnen schatten. In een aantal case studies en modelstudies zullen we laten zien hoe deze aanpak op verschillende schaalniveaus kan worden toegepast om de gevolgen van samengestelde en cascade-risico’s beter in kaart te kunnen brengen.