De kwetsbaarste groepen in Ethiopië en Somaliland weerbaarder maken

Mahmoud komt uit een pastorale gemeenschap. Door droogte en overbegrazing hebben pastorale en agrarische gemeenschappen steeds meer moeite om het hoofd boven water te houden. Daarnaast hebben burgerconflicten in Somaliland ertoe geleid dat de kans op onderwijs en alternatief werk is afgenomen. Mahmoud is daarom naar de stad getrokken - want dat is één mond minder om te voeden - om te zoeken naar stukwerk. En dat is in tijden van COVID-19 nog lastiger dan normaal.

Beide jonge mannen gingen op zoek naar groener gras maar kwamen bedrogen uit. Wat ze aantroffen was een dorre boel, veroorzaakt door een opeenstapeling van crises. Zij behoren tot de kwetsbaarste groepen in Afrika. De vraag rijst daarom of we iets kunnen doen om ze weerbaarder te maken, zodat ze beter opgewassen zijn tegen deze dagelijkse realiteit.

Binnen deze context is Wageningen University een onderzoek gestart naar de impact van heftige gebeurtenissen zoals COVID-19 op de kwetsbaarste groepen, die het in de toekomst waarschijnlijk nog zwaarder zullen krijgen. In het kader van de onderzoeksopdracht werden drie methodes ontwikkeld waarmee zowel academici als hulporganisaties beter inzicht krijgen in de wijze waarop kwetsbare groepen in de samenleving reageren op een crisis en de mogelijkheden om ze weerbaarder te maken. Deze methodes zijn aan de hand van twee casestudy's getest (arbeidsmigranten in de sesamsector in Ethiopië, werkloze migrerende jongeren uit pastorale gemeenschappen in Somaliland). De omschreven concepten en methodes zijn verdeeld over zes rapporten, die in belangrijke mate op elkaar voortbouwen (zie figuur 1).

• In hun paper “Enhancing the resilience of those most vulnerable to (food) system shocks – Clarifying and unpacking key concepts”, geven Seerp Wigboldus en Judith Jacobs (Wageningen Centre for Development Innovation) een overzicht van hoe in de literatuur concepten als kwetsbaarheid, veerkracht/weerbaarheid, schokken, risico's en systeemfuncties worden gedefinieerd.
• Na deze concepten te hebben verduidelijkt, ontwikkelden beide auteurs een onderzoekskader en -methode om de context waarin Tesfaye en Mahmoud zich bevinden beter te begrijpen: “Enhancing the resilience of those most vulnerable to (food) system shocks – Towards a sense-making framework and assessment methodology”.
• Nina de Roo (Wageningen Centre for Development Innovation) en Jan van der Lee (Wageningen Livestock research) raadpleegden mensen zoals Tesfaye en Mahmoud om de onderzoeksmethode te testen: “Exploring vulnerability and resilience from a multifaceted and systemic perspective – Case studies in Ethiopia and Somaliland”
• Cor Wattel, Marcel van Asseldonk (Wageningen Economic Research) en Monika Sopov (Wageningen Centre for Development Innovation) zochten uit hoe verantwoorde opties voor financiële steun de kwetsbaarste mensen kunnen helpen om weerbaarder te worden tegen schokken; ze ontwikkelden een snelle beoordelingsmethode voor het evalueren van verantwoorde opties voor financiële steun, voor een specifieke doelgroep in een specifieke context: de “Finance for Resilience Tool – FORTE”
• Dezelfde auteurs hebben de FORTE-tool getest door met organisaties te praten die bekend zijn met jonge mannen zoals Tesfaye en Mahmoud. De resultaten zijn te vinden in hun paper “Responsible finance for vulnerable groups under COVID-19”.
• In de paper “Analysing the resilience of food systems with scenario analyses and reverse stress tests – concepts and an application on the Ethiopian sesame value chain” beschrijven Hubert Fonteijn (Wageningen Biometris) en Jim Groot & Xuezhen Guo (Wageningen Food and Biobased Research) hoe stresstest- en omgekeerde stresstestmethoden op basis van modellen kunnen worden gebruikt voor voedselsystemen die onderhevig zijn aan grote schokken en lage voorspelbaarheid, in dit geval specifiek gerelateerd aan de loononderhandelingen tussen Tesfaye en zijn tijdelijke werkgevers.

De bovenstaande bevindingen zijn samengebracht in “Enhancing the resilience of those most vulnerable to (food) system shocks – Synthesis paper”.

Het onderzoek, dat plaatsvond tussen oktober 2020 en maart 2021, werd gefinancierd door het onderzoeksprogramma "Food Security and Valuing Water" van Wageningen University & Research, dat wordt ondersteund door het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. De auteurs hopen echt dat de onderzoeksbevindingen nieuwe inzichten opleveren voor hulporganisaties die jonge mensen zoals Tesfaye en Mahmoud willen helpen om weerbaarder te worden tegen de tegenslagen waarmee ze elke dag opnieuw te maken hebben.