Functionele biodiversiteit

Ecosysteemfuncties en ecosysteemdiensten

Bij het natuurbeleid lag de focus tot voor kort op doelen ten aanzien van het behoud en de bescherming van zeldzame en bedreigde soorten en habitattypen. Aan deze benadering kleven tenminste twee belangrijke nadelen. In de eerste plaats wordt het steeds duidelijker dat natuur dynamischer en onvoorspelbaarder is dan vaak gedacht, mede onder invloed van klimaatverandering en veranderend landgebruik. Een tweede nadeel van natuurdoelen op basis van soorten is dat deze in de huidige vorm nauwelijks inzicht geven in het functioneren van ecosystemen. In het internationale natuurbeleid is er de laatste jaren steeds meer behoefte aan informatie over het functioneren van ecosystemen (ecosysteemfuncties) en de daarvan afhankelijke nuttige diensten die ecosystemen aan de mens kunnen leveren (ecosysteemdiensten).

Achterliggende processen

Voor beide knelpunten geldt dat een meer functionele benadering van biodiversiteit (op basis van de eigenschappen van soorten) kan bijdragen aan een groter inzicht in de achterliggende processen en de mogelijkheden om hierop te sturen. In dit project ligt de focus op het tweede knelpunt: gebrek aan informatie over ecosysteemfuncties. Bij veel ecosysteemfuncties spelen vaatplanten een belangrijke rol, maar plantensoorten verschillen onderling in de wijze waarop ze hieraan bijdragen, afhankelijk van hun functionele eigenschappen. De vervulling van ecosysteemfuncties en de potentiële levering van ecosysteemdiensten is daardoor niet zozeer afhankelijk van de soortenrijkdom, maar is de resultante van het spectrum aan functionele eigenschappen in een plantengemeenschap (functionele biodiversiteit). Er is echter nog onvoldoende inzicht in hoe deze functionele biodiversiteit precies in beeld gebracht kan worden t.b.v. het natuurbeleid en hoe milieufactoren als bijvoorbeeld verdroging en vermesting deze beïnvloeden. Ook zijn er nog geen operationele indicatoren voor de evaluatie, signalering en verkenning van beleid.

Toepassingsmogelijkheden

Beleid en beheer hebben daardoor nog onvoldoende handvaten om te kunnen sturen op functionele biodiversiteit, ecosysteemfuncties en de daarvan afhankelijke ecosysteemdiensten. Dit project verkend de toepassingsmogelijkheden van het concept functionele biodiversiteit voor beleidsanalyses, dat wil zeggen een functionele benadering van biodiversiteit in plaats van een op soorten gerichte benadering.