Ontwerpstudie Kas 2040

De glastuinbouw wil en moet naar een fossiel- en emissievrije toekomst in 2040 om een licence-to-produce te behouden. De uitdagingen voor glastuinbouwondernemers liggen op het vlak van fossielvrij (geen CO₂ emissies), nul emissie van water, voorkomen van lichtuitstoot, nul emissie van nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen naar oppervlakte-, grondwater en de omgeving, naast andere uitdagingen op het gebied van bijdragen aan een circulaire economie, maatschappelijke en ecologische inpassing in de ruimtelijke ordening en vraagstukken op het gebied van arbeid.

Eind 2022 hebben de glastuinbouwsector en de overheid een energieconvenant gesloten. Hierin zijn afspraken gemaakt over doelen die behaald moeten worden ten aanzien van energiebesparing, gebruik van duurzame energiebronnen en alternatieve CO₂ bronnen. De Nederlandse glastuinbouw heeft nu een warmtevraag van 92 PJ. In 2040 zou dit gereduceerd moeten worden naar 60 PJ (35% reductie). De elektriciteitsvraag wordt in 2040 naar verwachting 7.5-10 TWh (stijging). Daarnaast blijven is er minder CO₂ ter beschikking maar blijgt er nog 2.5 Mton CO₂ vanuit duurzame bronnen nodig. Stijgende energieprijzen en energiebelastingen en de maatschappelijke oproep naar een fossielvrije productie maken dat de urgentie voor de transitie enorm is toegenomen.

Momenteel staat er bij WUR Glastuinbouw in Bleiswijk de Demokas 2030. Deze kas is in 2018 ontworpen. Het bestaat uit onderdelen die destijds ‘state-of-the-art’ en beschikbaar waren. Het doel was en is om fossielvrije én emissievrije teeltsystemen te beproeven en demonstreren. Hiervoor is op basis van een all-electric aanpak de Kas2030 ontworpen. Dit levert op teeltsysteem niveau een integrale aanpak op van energie, gewasbescherming en nutriëntenmanagement. De emissie van CO₂ is in een all-electric kas nul als alle elektriciteit een groene herkomst heeft. Op dit moment is de stroommix in Nederland echter nog niet geheel groen. Het is dus belangrijk om het totale energieverbruik zo veel mogelijk te verlagen. Voor belichte teelten moet het elektriciteitsverbruik voor belichting verlaagd, enerzijds door de inzet van efficiëntere lampen, anderzijds door nog beter te begrijpen hoeveel licht de plant wanneer nodig heeft. Om de warmtevraag verder te reduceren is verdere isolatie mogelijk met gelijktijdig de uitdaging om de kas efficiënt te ontvochtigen bij de vaak lage teeltemperaturen.

Kortom, de roep om versnelling van de energietransitie blijft groot, evenals die van een aantal andere transities (circulariteit, gewasgezondheid, water, arbeid). Samen met de sinds 2018 stormachtige ontwikkelingen van kennis, o.a. op het gebied van datagedreven en autonoom telen, kasdek- en schermmaterialen, ontvochtiging, dynamische belichting etc., is er behoefte aan nieuwe richtinggevende ontwerpen voor een kas- en teeltsysteem: Kas2040 (werktitel).