Corona diagnostiek Wageningen Bioveterinary Research (WBVR)

Coronavirus

In de natuur komt een grote variatie aan coronavirussen voor, die in tal van diersoorten ziekte kunnen veroorzaken. Diverse coronavirussen zijn zoönosen: ze kunnen overspringen naar de mens. SARS-CoV-2 is eind 2019 in Wuhan (China) overgesprongen naar de mens en veroorzaakt COVID-19. Wageningen Bioveterinary Research (WBVR) verricht onderzoek en diagnostiek naar het coronavirus.

Op diverse manieren werken onze onderzoekers aan het bestrijden en voorkomen van coronavirussen. Als een onbekende zoönose - zoals het SARS-coronavirus in 2019 - opkomt, kan WBVR daar snel onderzoek naar doen. Monsters van een verdacht dier(soort) worden dan onderzocht via een diagnostische pijplijn die WBVR heeft opgezet voorsnelle detectie en karakterisering van nieuwe ziekteverwekkers.

Coronavirus infectie

In de natuur komt een grote variatie aan coronavirussen voor, die in tal van diersoorten ziekte kunnen veroorzaken. Bijvoorbeeld canine coronavirus (CCV) bij honden, feline corona (FCV) bij katten, porcine epidemic diarhea virus (PEDV), transmissible gastroenteritis virus (TGEV) en porcine respiratory coronavirus (PRCV) bij varkens en infectieuze bronchitis virus (IBD) bij kippen. Dit zijn veelal diersoort specifieke virussen die, in tegenstelling tot SARS-CoV-2, niet op de mens overdraagbaar zijn.

SARS-CoV-2 bij dieren

De kans is erg klein dat (landbouw)huisdieren besmet raken met het coronavirus SARS-CoV-2.Kippen konden in onderzoeken niet geïnfecteerd worden met SARS-CoV-2 en varkens verspreidden het virus niet na infectie. Honden en katten zijn gevoelig voor het virus, maar lijken geen grote rol te spelen in de verspreiding. Verder zijn besmettingen (door mensen) van nertsen op nertsenbedrijven vastgesteld en hebben daarna ook andersom besmettingen van nertsen op mensen plaatsgevonden.

Ziektebeeld coronavirus

Bij mensen veroorzaken coronavirussen doorgaans gelukkig alleen een verkoudheid. Coronavirussen die van dieren naar mensen overspringen, kunnen daarentegen wél ernstige ziekte veroorzaken. Dit kwam eerder voor bij de coronavirussen die SARS en MERS veroorzaken; ernstige luchtweginfecties die dodelijk kunnen zijn bij mensen, en in 2019/2020 bij SARS-CoV-2.

Verspreiding coronavirus

Bij SARS-CoV-2 speelde de markt in Wuhan (Huanan Seafood Wholesale Market), waar levende dieren verhandeld werden, een belangrijke rol bij de oorspronkelijke verspreiding van het virus. De eerste patiënten in december 2019 hadden allemaal een link met deze dierenmarkt. Diverse diersoorten die daar levend werden verhandeld zijn gevoelig zijn voor SARS-CoV-2. Waarschijnlijk is het coronavirus van de vleermuis via een tussengastheer overgesprongen naar de mens. Vleermuizen tolereren een groot aantal virussen. De Chinese Hoefijzervleermuis is drager van een voorouder van SARS-CoV-2. Bij deze vleermuis zijn eerder virussen aangetroffen die een zeer grote gelijkenis vertonen, zoals SARS.

Genetische analyses van de eerste virussen wijzen op twee verschillende stammen die opdoken in mensen in November 2019. Vervolgens is het virus zich gaan verspreiden van mens op mens, via de lucht en contact met besmette oppervlakken.

Bij enkele slachterijen in Nederland zijn besmettingsgevallen van personeel met het coronavirus bekend. Er is geen bewijs dat voedsel, zoals vlees, een bron is om het coronavirus over te dragen. Het virus heeft mens of dier nodig om in leven te blijven en te groeien. Dat kan niet in voedsel. Bovendien zijn er geen infecties van het coronavirus bekend bij bijvoorbeeld varkens, koeien en kippen.

Diagnostiek coronavirus

WBVR heeft een diagnostische test beschikbaar voor het testen op het coronavirus bij dieren. Dat doet WBVR uitsluitend in risicosituaties en in overleg met NVWA. In Nederland zijn er in 2020 bijvoorbeeld besmettingen op nertsenbedrijven aangetroffen, waarvoor WBVR de bevestigingstests uitvoerde.

Voorkomen en bestrijden van het coronavirus

Aangeraden wordt om algemene hygiënemaatregelen in acht te houden, en als je COVID-19 klachten hebt, de verzorging van (huis)dieren over te dragen aan een iemand anders.

Onderzoek door Wageningen Bioveterinary Research

In samenwerking met diverse partners heeft WBVR diagnostische tests ontwikkeld om coronavirus infecties of antistoffen aan te tonen in diverse diersoorten.

WBVR en de Coalition for Epidemic Preparedness Innovations (CEPI) werken samen aan de bestrijding en het voorkomen van het coronavirus. WBVR heeft preklinische modellen voor SARS-CoV-2 ontwikkeld, zodat vaccins en antivirale middelen tegen het virus op werkzaamheid en veiligheid kunnen worden getest. Zo hebben onze experts een COVID-19 model in hamsters ontwikkeld. WBVR biedt ook virus neutralisatie tests (VNTs) aan tegen SARS-CoV-2 varianten.

Samenwerking

Wageningen University & Research (en daarmee WBVR) is partner van the Netherlands Centre for One Health (NCOH) en onderdeel van het Signaleringsoverleg Zoönosen (SO-Z) in Nederland. In het kader van de uitbraak van COVID-19 nam WBVR onder andere deel aan de COVID-19 werkgroep van de World Health Organization (WHO), De COVID-19 deskundigengroep dierziekten van het ministerie van LVVN en het OMT-Z (Outbreak Management Team Zoonosen).

Publicaties