Project

Een beter voedselsysteem voor Dhaka

Dhaka, de hoofdstad van Bangladesh, heeft te maken met nijpende problemen om de groeiende bevolking te voorzien van betaalbaar, veilig en voedzaam voedsel. De bevolking van Dhaka omvat nu al meer dan 20 miljoen mensen. Binnenkort zal het de op twee na grootste metropool ter wereld zijn. Een vijfde van de bevolking van Dhaka leeft onder de armoedegrens en heeft onvoldoende toegang tot betaalbare gezonde voeding. Daarnaast vormen problemen rondom voedselveiligheid een ernstige bedreiging voor de volksgezondheid. Deze problemen zijn allemaal nog urgenter geworden tijdens de coronacrisis.

Instellingen van Wageningen University & Research hebben in een unieke voedselsysteembenadering hun expertise over diverse aspecten geïntegreerd, waaronder bestuur van het voedselsysteem, consumentengedrag, voedseleconomie, landbouwproductie, logistiek, ruimtelijke ordening en effectbeoordelingen van interventies. In samenwerking met de VN-wereldvoedselorganisatie (FAO), die het project in Dhaka leidt, en lokale partijen draagt WUR bij aan het zoeken naar geïntegreerde oplossingen om in de huidige en toekomstige voedselbehoeften van Dhaka te voorzien.

‘Een voedselsysteembenadering wil zeggen dat we alle factoren in overweging nemen die bepalen wat er op het bord komt bij de mensen in Dhaka’, legt Marion Herens uit. Zij coördineert het voedselsysteemproject in Dhaka bij WUR. In het project draagt WUR bij aan de implementatietrajecten van de FAO door opbouw van kennis en capaciteit voor een voedselsysteemtransformatie in Dhaka.

De nadruk ligt op de metropool Dhaka, die bestaat uit vier steden: Dhaka North, Dhaka South, Narayangaj en Gazipur. ‘Bij WUR beschikken we over de diverse expertises die nodig zijn om te adviseren over de complexe uitdagingen van het voedselsysteem in Dhaka’, vertelt Herens. ‘We hebben die gecombineerd in een geïntegreerde aanpak om de FAO te ondersteunen bij kennisvoorziening richting stakeholders over het voedselsysteem, en bij de samenwerking die nodig is op verschillende niveaus, zoals de lokale overheid en verschillende stakeholders binnen de steden. Wij dragen ook bij aan de capaciteitsopbouw van stakeholders om zelf te werken aan oplossingen.’

Tekst gaat verder na afbeelding

Photo: FAO Dhaka

Zes thematische clusters

Na de eerste fase van het project (2019-2021) is het Dhaka Food Systems (DFS)-project geherstructureerd in zes thematische clusters, elk bestaande uit verschillende initiatieven om tot de beoogde resultaten te leiden:

Thema 1: Versterking van de planning en beleid & bestuur van voedselsystemen

Dit cluster is de lijm die alle DFS-initiatieven met elkaar verbindt. Voedselsysteem beleid & bestuur verwijst naar de contacten en communicatie tussen de overheid en andere stakeholders, en de manieren waarop ze samenwerken om gemeenschappelijke doelen te bereiken. In de eerste fase werd de nadruk gelegd op de oprichting van een multidisciplinair platform (stadswerkgroepen) dat verschillende partijen in het voedselsysteem bij elkaar brengt. In de tweede fase ligt de nadruk op metropoolniveau. De belangrijkste doelstelling van de tweede fase is het opstellen van de Dhaka Food Agenda 2041.

Thema 2: Bevordering van voedings- en voedselzekerheid

Het probleem met slechte voeding en voedselonzekerheid is tijdens de coronacrisis nog urgenter geworden. Met name arme stedelijke gemeenschappen hebben hier het zwaarst onder te lijden gehad. Dit is een zwak punt van het voedselsysteem, door een combinatie van inkomensverlies, stijgende en schommelende kosten van voedsel en verstoringen van de voedselwaardeketens, en daarnaast schaarse toegang tot voldoende, veilig en voedzaam voedsel. Hiervoor zijn dus steun en nieuwe ideeën nodig.

Thema 3: Verbetering van de versmarkten

Het is duidelijk dat versmarkten een belangrijk knooppunt in het voedselsysteem vormen. Het DFS-programma is erin geslaagd om een sterke coalitie van partners in Dhaka op te bouwen, met daarin GAIN, het PROKAS-project, de BSafe Foundation, de BFSA en de Wereldbank, die allemaal op hun eigen manier bijdragen aan de verbetering van de versmarkten. Er is een ambitieus initiatief om markten te verbeteren van de Wereldbank in Dhaka North en Dhaka South. In samenwerking met dit initiatief bouwt de tweede fase van DFS aan de geleidelijke verbetering van de versmarkten in Dhaka. Daarbij gaat het zowel om de vaardigheden van marktbesturen, marktverkopers en personeel als om de infrastructuur en faciliteiten van de markten. Bovendien is er aandacht voor meer consumentenbewustzijn en -betrokkenheid bij het beheer van markten.

Thema 4: Vermindering van voedselverlies en -verspilling

Dit onderdeel van het voedselsysteem is lange tijd over het hoofd gezien. Het belang ervan wordt echter steeds duidelijker, aangezien dit een kwestie is die consumenten raakt en duidt op inefficiënte punten in het voedselsysteem. Voedselverlies kan overal tussen landbouwbedrijven en markten optreden. In Bangladesh gebeurt dat meestal op landbouwbedrijven en tijdens het vervoer, vanwege beperkte mogelijkheden voor gekoelde opslag en vervoer. Voedselverspilling vindt plaats vanaf het moment dat consumenten voedsel hebben gekocht, dus thuis, in winkels, in restaurants en in andere instellingen.

Thema 5: Betere voedselveiligheid en consumentenbewustzijn

Een van de belangrijkste ingangen tot veranderingen in voedselsystemen in Bangladesh is voedselveiligheid. Voedselveiligheid staat bovenaan op de publieke agenda. Nationale en lokale overheden zien het probleem en zijn bereid er iets aan te doen. In het begin van het project gaven stadsambtenaren en stakeholders unaniem prioriteit aan voedselveiligheid. We kwamen er ook achter dat het publiek door het onderwerp werd gemotiveerd om alternatieve manieren te zoeken om aan voedsel te komen, en dat ook de particuliere en de openbare sector werd aangezet om zelf dingen beter te gaan doen.

Thema 6: Versterking van voedselwaardeketens

Een aanbeveling voor de tweede fase was de noodzaak om een meer holistische ‘voedselsysteem’-benadering te hanteren, om ook aandacht te besteden aan het gebied buiten de stadsgrenzen, en om breder te kijken naar voedselwaardeketens. Er zijn drie aanvullende initiatieven voorgesteld om de voedselwaardeketens te versterken, op strategische momenten en in de gehele keten waarbij wordt gekeken naar de meest effectieve punten waarop verbetering mogelijk is.

De thematische clusterbenadering is weergegeven in deze figuur.
De thematische clusterbenadering is weergegeven in deze figuur.