Onderzoek in de bosreservaten
De reservaten van het Programma Bosreservaten zijn onderzoeksobjecten, waar de veranderingen in samenstelling en structuur worden vastgelegd. Naast het monitoren volgens een vastgestelde methodiek, worden er additionele waarnemingen gedaan. Het bosreservatennetwerk wordt gebruikt voor nationale en internationale onderzoeksprojecten in bossen.
Meetprogramma monitoring
Bij het aanwijzen is van elk bosreservaat de uitgangssituatie vastgelegd. Het betreft veldgegevens over de bosstructuur, de bodem, het humusprofiel en de vegetatie. Daarnaast zijn zoveel mogelijk gegevens verzameld over het gebruik en beheer van het gebied in het verleden.
In principe elke 10 jaar worden de veranderingen in bosstructuur en vegetatie vastgelegd. De opnamen in de zogenaamde steekproefcirkels geven een beeld van het reservaat als geheel, terwijl in de kernvlakte meer in detail wordt gemonitord. Zowel om de steekproefcirkels als in de kernvlakte wordt de positie van elke boom ingetekend, waardoor de veranderingen op het niveau van individuele bomen kan worden gevolgd. Ook worden op vaste punten in de kernvlakte foto’s genomen van de kruidlaag en van de boomlaag.
De veldwaarnemingen worden opgeslagen in een centrale database. Ook andere gegevens over het reservaat, bijvoorbeeld over de historie, zijn toegevoegd. De geanalyseerde gegevens worden per reservaat in een aantal rapporten beschreven (zie Publicaties).
Het Programma Bosreservaten is officieel begonnen in 1987. De oudste gegevens uit het bestand dateren van 1980 en beschrijven de bosstructuur van de kernvlakte van Bekendelle en De Stille Eenzaamheid.
In 2000 is het zestigste en laatste bosreservaat aangewezen. Alle zestig bosreservaten zijn minimaal één keer geïnventariseerd. In ongeveer 15 bosreservaten zijn de bosstructuur en vegetatie voor de tweede keer opgenomen. Bosreservaat Galgenberg is zelfs al drie keer geïnventariseerd.
Aanvullende waarnemingen
In meer dan de helft van de reservaten is de paddestoelenflora geïnventariseerd. Paddestoelen zijn van groot belang voor de kringloop in het bosecosysteem en dragen in belangrijke mate bij aan de diversiteit van het bos. De additionele waarnemingen zijn gedaan in de periode 1980 tot 2001 en vallen buiten het standaardmeetprogramma.
In de loop der tijd is er steeds meer aandacht gekomen voor de ontwikkeling van het humusprofiel. Het humusprofiel vormt de overgangszône tussen de abiotiek en de biotiek en speelt een belangrijke ecologische rol in het bos. De beschrijving van het humusprofiel is als standaardonderdeel opgenomen in de bodembeschrijving die bij aanwijzing van het reservaat is uitgevoerd. Van 10 reservaten is het humusprofiel in relatie tot dood hout of voorkomen van vegetatie nader onderzocht.
Onderzoek op projectbasis
Meer en meer worden de waarnemingen in de reservaten ingebed in projecten die een specifiek doel hebben. Gebruik maken van het netwerk heeft als voordeel dat er al zo veel bekend is over deze onderzoekslocaties en het eigenlijke nieuwe onderzoek sneller en beter uitgevoerd kan worden. Diverse studentenonderwerpen, promotieonderzoeken en projecten uitgevoerd in opdracht van het Ministerie voor LNV, zoals onder meer onderzoek naar genetische variatie van boomsoorten, hebben gebruik gemaakt van gegevens die binnen het Programma Bosreservaten zijn verzameld.
Ook binnen projecten die door de EU worden gefinancierd, spelen de bosreservaten een rol. Anno 2008 zijn binnen het project ADAM (‘ADAptive and Mitigative strategies for climate change), in verschillende bosreservaten dendrometers opgehangen om nauwkeurig de bijgroei van enkele boomsoorten te volgen. Deze dendrometers hebben inmiddels een mooie meetreeks van 10 jaar opgeleverd!
