Nieuws
Van spanning naar verandering door co-productieve wendbaarheid
Wanneer onderzoekers en mensen van buiten de wetenschappelijke wereld gaan samenwerken in een ‘coproductie’-proces, verloopt dat niet altijd even soepel. Als belangen, agenda’s en wereldbeelden niet met elkaar stroken, liggen spanningen op de loer. Neem bijvoorbeeld een klimaattop als COP26. Volgens nieuw onderzoek, dat onlangs werd gepubliceerd in Global Environmental Change, kan dergelijke spanning met de juiste aanpak echter worden ingezet om een breed draagvlak te creëren en wezenlijke transformatie te bewerkstelligen.
Wendbaarheid is essentieel
Samen met haar Wageningse collega-onderzoeker Jeanne Nel en een team van 40 internationale wetenschappers heeft onderzoeksleider Josephine Chambers van de leerstoelgroep Bos- en Natuurbeleid (FNP: Forest and Nature Conservation Policy) van Wageningen University & Research wereldwijd 32 initiatieven geanalyseerd om te komen tot een praktische handreiking die partners in coproducties helpt om te gaan met spanningen en machtsdynamieken.
Dit onderzoek bouwt voort op een eerder paper in Nature Sustainability, waarin wordt onderzocht wanneer en hoe specifieke benaderingen van coproductie effectief en constructief zijn.
Chambers en haar collega’s stellen dat ‘coproductieve wendbaarheid’ van essentieel belang is om spanningen te kunnen ombuigen tot transformaties. Coproductieve wendbaarheid is de bereidheid en het vermogen van verschillende actoren om reflexieve dialogen aan te gaan om te komen tot gezamenlijke ideeën en handelingen die anders nooit zouden zijn ontstaan.
Het verergeren of onderdrukken van spanningen kan uiteindelijk transformatie in de weg staan. Een focus op wendbaarheid kan actoren helpen om te gaan met schijnbaar tegenstrijdige agenda’s
Vier manieren
Volgens de auteurs wordt te veel tijd verspild met discussiëren over welke veranderagenda de beste is. In plaats daarvan zouden we op zoek moeten gaan naar manieren om de interactie tussen verschillende belangen te verbeteren. Ze beschrijven vier archetypische rollen en laten zien hoe de benaderingen binnen deze rollen ervoor kunnen zorgen dat spanningen worden onderdrukt of verergerd, waardoor transformatie uiteindelijk wordt belemmerd:
- De held houdt een grote mate van controle over processen om op basis van het eigen beeld van het probleem de gewenste resultaten te bereiken.
- De specht bekritiseert en herkadert oplossingen die problematisch worden geacht.
- De genius geeft welbewust de controle uit handen om de agenda en andere bestaande motivaties en doelen door specifieke actoren te laten bepalen.
- De gastheer creëert plekken om te reflecteren en leren, meestal samen met gelijkgestemden. Doordat de controle wordt losgelaten, kan het lastig zijn om spanningen in de ruimte te peilen.
In het paper wordt een aantal belangrijke ontwerpkeuzes besproken die wendbaarheid binnen deze rollen kunnen stimuleren door beslissingsbevoegdheid, reflectie en actie met elkaar in balans te brengen. De auteurs onderscheiden vier routes waarlangs co-productieve wendbaarheid spanningen kan ombuigen in transformatie. Deze routes helpen om onderbelichte agenda’s meer aandacht te geven, vraagtekens te stellen bij heersende agenda’s, om te gaan met tegenstrijdige agenda’s en diverse agenda’s te verkennen – om zodoende bredere transformatieprocessen te faciliteren. Door bijvoorbeeld samen krachtige actoren te betrekken bij processen waarin heersende vooronderstellingen kritisch worden bekeken, worden veel radicalere oplossingen voor brede maatschappelijke en milieuproblemen mogelijk.
De auteurs komen tot deze algemene conclusie: “We hopen dat we door het delen van onze gezamenlijke ervaringen in het omgaan met de spanningen en politiek van transformatie meer wendbare en krachtige routes naar een rechtvaardige, duurzame toekomst mogelijk maken.”
- Wil je dit paper gebruiken als hulpmiddel in je samenwerkingsprocessen of onderwijs? Download dan onze korte praktische handleiding, waarin wordt uitgelegd hoe je aan de hand van rollenspel binnen de vier archetypen kunt verkennen hoe je wendbaarheid kunt creëren.
- Hoe klinkt het om spanningen om te buigen in transformaties? Bekijk het muziekfragment waarin elk archetype is vertaald naar een ander muziekinstrument en luister hoe zij op zoek gaan naar wendbaarheid.
