Blog geboortegebieden grijze zeehonden: Foto's maken, poep en placenta's zoeken

7 en 8 december 2015

Voor het derde jaar op rij bezoeken onderzoekers van IMARES de zeehondenkolonies op de Waddeneilandjes Griend en Richel. Elk jaar worden hier de pasgeboren jongen geteld en de volwassen dieren gefotografeerd. Zo kan onderzocht worden of de vrouwtjes steeds op dezelfde plek hun jong krijgen. Op Richel staat het eerste bezoek gepland, zal het ondanks het stormachtige weer lukken om de dames goed op de foto te krijgen?

Foto: We maken onze foto’s met een camera op een telescoop. Zo kunnen we op grote afstand van de zeehonden blijven en storen we ze niet (foto Rob Buiter)

Storm

Het is al weken stormachtig. Te ruig om met een zodiac naar de eilanden te kunnen varen. Het is zo midden in de winter niet alleen onstuimig voor de jonge zeehonden, maar ook voor ons. Maar eindelijk, gelukkig nog vroeg in het geboorteseizoen, lijkt het weertype even iets rustiger te worden. We kunnen gaan!

Monsters van poep en placenta's

Het is een hele expeditie. We maken alle foto’s door de telescoop zodat we de zeehonden niet te dicht hoeven te naderen. Naast al onze fotoapparatuur, nemen we maar ook een ‘sample kit’ mee waar we DNA-monsters kunnen nemen van zeehondenpoep en achtergebleven placenta’s. Daarnaast hebben we eten en drinken voor de hele week, want het is niet zo makkelijk boodschappen doen midden in de Waddenzee!

De fotografen op de foto

Het is de bedoeling dat we één dag op Richel blijven en vervolgens verder varen naar Griend. Daar zullen we drie dagen blijven en overnachten in het huisje dat op dit eiland staat. Voor deze eerste dag hebben we ook journalist Rob Buiter mee. Hij werkt voor het programma Vroege Vogels en maakt rapportages voor het radioprogramma op zondag. De zeehonden zijn dus niet de enige die op de foto moeten. Rob brengt ons in beeld en terwijl we aan het werk zijn neemt hij geregeld een interview af. Allemaal luisteren dus op 20 december!

Journalist Rob Buiter is mee voor het radioprogramma Vroege Vogels.
Journalist Rob Buiter is mee voor het radioprogramma Vroege Vogels.

Genieten op het wad

De expeditie start maandagavond in Harlingen. Daar slapen we de eerste nacht aan boord van de Asterias, het schip van Rijksrederij dat ons naar de eilanden zal brengen. De bemanning van Rijkswaterstaat en de Waddenunit van het ministerie van EZ is aan boord. De volgende ochtend vertrekken we om 7:30 uur richting Richel. Vanaf het schip worden we met de zodiac naar de zandplaat gevaren. Vanwege het laag tij moeten we het laatste stukje te voet door kniediep water. We zien ondertussen een schitterende opkomende zon. Genieten zo op het wad!

Richel wordt gekozen voor rust

We beginnen aan de oostkant en lopen met de klok mee. De moeders met pups liggen vooral rond de jonge duintjes, maar ook aan de rand op het wad om de Richel heen zijn zeehonden met jongen te zien. Het hoge deel van de Richel ligt niet direct aan een geul. De zeehonden moeten dus best nog wat moeite doen om er heen te ‘bobberen’. Ze kiezen dit gebied waarschijnlijk echt voor de rust en de hoge ligging. Wanneer we de wind in de rug krijgen, zien we dat de zeehonden ons beginnen op te merken. We willen de moeders en jongen absoluut niet verstoren, dus we blijven op grotere afstand dan andere jaren. Dit maakt het wel moeilijk om poep en placenta’s te verzamelen.

De meeste zeehonden en pups liggen in de duintjes, maar ook op de zandplaat ervoor zijn jonge zeehonden te zien. Op de achtergrond ligt Vlieland.
De meeste zeehonden en pups liggen in de duintjes, maar ook op de zandplaat ervoor zijn jonge zeehonden te zien. Op de achtergrond ligt Vlieland.

Alle zeehondenmoeders op de foto

We proberen van elk vrouwtje een goede foto te maken. Goed betekent niet artistiek, het is niet ‘Richels next topmodel’! Het gaat om de vlekken aan de zijkant van het lichaam. We maken dus foto’s waarbij zowel de flank, de nek en het hoofd goed zichtbaar zijn. Het is het mooiste wanneer we dat van zowel links als rechts hebben, dan kunnen we van elke nieuwe foto het individu weer herkennen. Als dat niet lukt, kunnen met wat ingewikkelde statistiek toch nog dieren traceren. Het vlekkenpatroon in de zeehondenvacht is direct in het eerste jaar zichtbaar en blijft nagenoeg onveranderd gedurende het hele leven. Het is een soort een vingerafdruk, waardoor je individuen kunt herkennen.

Deze foto is vast heel artistiek, maar totaal ongeschikt voor ons project.
Deze foto is vast heel artistiek, maar totaal ongeschikt voor ons project.

Oppassen voor zeehondenmannetjes

Het is mooi om te zien dat de mannetjes het ook erg druk hebben tijdens het geboorteseizoen. Nadat de pups zijn gespeend, paren de vrouwtjes namelijk direct weer. Elk mannetje houdt daarom de wacht bij een groepje dames, een harem. Zodra een vrouwtje klaar is met haar moedertaak, is ze de zijne! De mannetjes vechten regelmatig met elkaar om zo’n harem. Dat kan er wild aan toegaan, tot bloedens toe. Ook wij moeten een beetje oppassen voor deze bullen. Ze zijn zo druk met elkaar dat ze ons in hun gevechten niet zien staan.

Ook wij moeten een beetje oppassen voor de agressieve mannetjes
Ook wij moeten een beetje oppassen voor de agressieve mannetjes

Mooie score

De tijd op Richel vliegt voorbij. In totaal hebben we vier uur voordat het water weer te hoog wordt. Dan is er niet meer genoeg ruimte rond de zandplaat om er te zijn zonder de zeehonden te verstoren. We moeten dus wegwezen. Ondanks wind en tegenlicht lukt het ons om 209 vrouwtjes te fotograferen. Een groot deel hebben we gemist omdat ze in de duinen lagen. Gelukkig zien we die wel tijdens de vliegtuigtelling die morgen plaatsvindt. En ondanks dat we door de wind niet zo dicht bij de geboorteplekken konden komen, vinden we toch nog twee placenta’s en twee drollen. Een mooie score! Nu op naar de bonensoep aan boord van het schip, want honger krijg je wel van zo’n dag in de waddenwind!

Cheers,

Roger, Sophie, Geert en Jessica

Door: Frouke Fey-Hofstede