Nieuws
Japanse Duizendknoop: grondstof voor biobased producten?
De Japanse Duizendknoop groeit op veel plaatsen langs het spoor: de plant woekert sterk, verdringt de inheemse flora en kan schade veroorzaken aan de infrastructuur. En het bestrijden van de plant kost veel geld. Wageningen University & Research heeft in opdracht van spoorbeheerder ProRail een verkennende studie gedaan naar mogelijke duurzame toepassingsmogelijkheden van de plant. Chris van Dijk: “Zo kun je energie terugwinnen uit de Japanse Duizendknoop of er mogelijk nieuwe producten van maken.”
Langs het Nederlandse spoor staat zo’n 10 hectare Japanse Duizendknoop. De wortels van deze plant kunnen schade veroorzaken aan bouwwerken, leidingen en infrastructuur. “Op dit moment probeert ProRail de duizendknoop zo goed mogelijk te bestrijden,” zegt Chris van Dijk, onderzoeker plant en milieu bij WUR. “Bij de bestrijding is de Duizendknoop nu nog een afvalproduct. Maar als je de aanpak vanuit een ander perspectief bekijkt, wordt het mogelijk commercieel en technisch aantrekkelijker waardoor nieuwe ontwikkelingen worden aangejaagd. Biomassa wordt dan een grondstof, bijvoorbeeld voor het maken van nieuwe producten. Je kunt ook denken aan nieuwe ‘oogsttechnieken’ die minder milieubelastend zijn.”
Invasieve exotische plantensoorten
De Japanse Duizendknoop behoort tot de invasieve exotische plantensoorten. Dat zijn soorten die van nature niet in Nederland voorkomen en door menselijk handelen hier terecht zijn gekomen. Deze soorten kunnen schade aanrichten aan natuur, economie, veiligheid of gezondheid van mens en dier. Exoten kunnen per ongeluk hier terechtkomen, bijvoorbeeld door transporten, of opzettelijk door het verhandelen van exotische vijver- en tuinplanten. Een klein deel van de exoten kan zich vestigen in onze natuur. Gaat een soort zich snel vermeerderen dan spreken we van een invasieve exoot.
Papier, bio-composiet en bouwmaterialen uit vezels
Eén van de oplossingsrichtingen volgens de onderzoekers is bioraffinage, een technologie waarbij meerdere bestanddelen uit groenresten worden gewonnen.
“Dat gebeurt op dit moment al bij bepaalde groenresten, zoals bermgras. Verschillende bedrijven werken aan technologie en machines die uit groenafval stoffen als eiwitten en mineralen halen. Hiermee maken ze vervolgens veevoer en eiwitsupplementen,” zegt Van Dijk. “En vezels die via extractieprocessen vrijkomen uit olifantsgras (Miscanthus) dienen als grondstof voor papier, bio-composiet en bouwmaterialen. We verwachten dat dit soort initiatieven kansen biedt voor verwerking van duizendknoopresten. Wel moet nog nader worden onderzocht hoe sterk de vezels van deze woekeraar werkelijk zijn.”
Japanse Duizendknoop vermindert bodemvervuiling
Uit de Japanse Duizendknoop is ook energie terug te winnen. Dat kan door vergisting of het verwerken van groenresten tot brandstofpellets. Van Dijk: “De plant levert een relatief hoge hoeveelheid biomassa met een energiewaarde vergelijkbaar met droge houtsnippers en houten briketten of pellets. Wel is er verder onderzoek nodig om te bepalen of het rendabel is om dit te doen.”
De onderzoekers hebben ook gekeken naar een derde oplossingsrichting: fytoremediatie, een technologie waarbij planten worden gebruikt om vervuiling in de bodem te verminderen. “De planten nemen giftige zware metalen op vanuit verontreinigde grond en verzamelen het in hun weefsels. Door deze planten te oogsten en af te voeren neemt de bodemverontreiniging af. Dit is overigens alleen een optie als de oogst niet bijdraagt aan verdere verspreiding van de Duizendknoop.”
Om deze toepassingen mogelijk te maken is het belangrijk dat wordt opgeschaald naar nationaal of zelfs internationaal niveau. Van Dijk: “Het areaal aan Japanse Duizendknoop langs het spoor is relatief klein, tien hectare. Dat is niet voldoende voor een volwaardige business case. Ter vergelijking: Nederland kent 80.000 hectare aan aardappelen. Je kunt het areaal vergroten door het zoeken naar samenwerkingen met andere terreinbeheerders. En mogelijk zijn de groenresten van de Duizendknoop te combineren met resten van andere maaisels. Op deze manier is de bestrijding van Japanse Duizendknoop aantrekkelijker te maken.”
Tenslotte
Het onderzoek is uitgevoerd in het kader van het project Circulaire Innovaties in de Grond, Weg, Waterbouw en Spoor en is gericht op het opschalen en versnellen van het hergebruik van materialen en het toepassen van duurzame materialen en productieprocessen, om zo CO2-reductie te bewerkstelligen. ProRail is aan het onderzoeken hoe de resultaten uit de rapportage een concreet vervolg kunnen krijgen.
Het rapport is vrij beschikbaar, heeft u ideeën of suggesties laat het ons weten via Stefan Kouwenberg of Jeff Diks van ProRail.