Nieuws
Research Award 2022 voor baanbrekende aardappelveredeling
De Research Award 2022 van het Universiteitsfonds Wageningen (UFW) is uitgereikt aan Ernst-Jan Eggers, PhD-student bij het Laboratorium voor Plantenveredeling en onderzoeker bij Solynta. Hij won de prijs voor zijn onderzoek naar het Sli-gen bij de veredeling van diploïde aardappel, een gen dat verantwoordelijk is voor de mogelijkheid van de plant om zichzelf te bestuiven. Zijn onderzoek werd in 2021 in het gerenommeerde wetenschappelijke tijdschrift Nature Communications met de titel: “Neofunctionalisation of the Sli gene leads to self-compatibility and facilitates precision breeding in potato”.
Dankzij Eggers is nu bekend hoe het Sli-gen in diploïde aardappels precies tot uiting komt. Door de aanwezigheid van het Sli-gen in diploïde aardappels kan een plantenveredelaar door herhaalde zelfbestuivingen een inteeltlijn maken en kan deze kruisen met andere inteeltlijnen die andere goede eigenschappen hebben. Hierdoor ontstaat een hybride ras, dat bijvoorbeeld resistent is tegen droogte of bepaalde ziekten, of dat een hoge voedingswaarde bevat. Zo’n hybride ras kan dan op de markt gebracht worden in één van de vele aardappelteeltgebieden in de wereld.
De prijsuitreiking vond plaats tijdens het symposium voorafgaand aan de 104e Dies Natalis van Wageningen University & Research (WUR) op 9 maart. Voorzitter van de jury Rumyana Karlova, assistant professor bij het Laboratorium voor Plant Fysiologie, reikte de prijs uit. Eggers kreeg een certificaat, samen met een replica van het beeld 'De Wageningse Boom' en een geldbedrag van €2.500.
Diploïde aardappels
Gangbare aardappelrassen in Europa zijn tetraploïd, wat betekent dat er vier kopieën van elk chromosoom zijn. In de traditionele veredeling worden zulke tetraploïde rassen gekruist waardoor er een enorme genetische variatie ontstaat in de nakomelingen. Het kost dan jaren om hieruit de beste planten te selecteren, die uiteindelijk een nieuw ras kunnen vormen.
Het Wageningse veredelingsbedrijf Solynta heeft een methode ontwikkeld, waarmee diploïde inteeltlijnen worden verkregen, met twee identieke sets chromosomen. Cruciaal in deze technologie is de ontwikkeling van inteeltlijnen die door herhaalde zelfbestuivingen zijn ontstaan. Heel lang is gedacht dat dit in aardappel onmogelijk was omdat diploïde aardappel zichzelf niet kan bevruchten. Tenminste, totdat Solynta een diploïde aardappel kruiste met een wilde soort, waardoor deze kruising wel het gen kreeg wat zorgde voor zelfbestuiving, het zogenaamde Sli-gen.
Ernst-Jan Eggers onderzocht vervolgens tot in detail waar op de chromosomen het Sli-gen in deze diploïde aardappels aanwezig was. In nauwe samenwerking met de vakgroep Plantenveredeling van WUR kloneerde hij dit gen en toonde hij aan dat dit gen uitsluitend in de pollenkorrel tot expressie komt als een extra stukje DNA in de regulatiesignalen van dit gen aanwezig is.
Juryrapport
De jury was niet alleen onder de indruk van de wetenschappelijke kwaliteit van het onderzoek, maar ook van de grote maatschappelijke impact. De aardappel is het op twee na belangrijkste voedselgewas ter wereld en hybride veredeling zal de ontwikkeling van nieuwe cultivars in dit gewas stimuleren met nieuwe eigenschappen, zoals weerbaarheid tegen klimaatverandering, en met hoge opbrengsten.
Een ander groot voordeel is dat er voor nieuwe aanplant van hybride aardappelrassen zaad kan worden geproduceerd in plaats pootaardappelen. Zaden kunnen gemakkelijker worden opgeslagen en vervoerd naar aardappeltelers in verschillende delen van de wereld, waardoor deze rassen nog een tweede belangrijke bijdrage kunnen leveren aan wereldwijde voedselzekerheid.
Over de Research Award
Het Universiteitsfonds Wageningen reikt jaarlijks de Research Award uit aan jonge wetenschappers (jonger dan 40 jaar) die in het kalenderjaar voorafgaand aan het uitreikingsjaar een uitstekend en origineel wetenschappelijk artikel hebben gepubliceerd. Juryleden voor de uitreiking van 2022 waren: Rumyana Karlova, PhD, voorzitter van de jury; prof. dr. Erik van der Linden, dr. Folkert Boersma en dr. Irene Sánchez-Andrea, winnaar van de Research Award 2021.