Nieuws
Resultaten van het eerste jaar biodiversiteitsmonitoring in de bloemeninzaaiproef in Zutphen
Onderzoekers binnen de PPS Grasvelden, Klimaat & Biodiversiteit hebben afgelopen jaar de biodiversiteit gemonitord in de bloemeninzaaiproef in Zutphen. Tussen mei en augustus 2022 is gekeken naar de aanwezigheid en talrijkheid van zowel kruiden (ingezaaid en spontaan) als van insecten die bloemen bezoeken. Het is de bedoeling dat de monitoring meerdere jaren zal worden voortgezet, omdat met gegevens van slechts één jaar meten geen conclusies getrokken kunnen worden over de vestiging van kruiden. De monitoring van het eerste jaar levert echter al wat interessante inzichten op.
Wat is de bloemeninzaaiproef?
Een methode om de biodiversiteit van grasvelden te verhogen is om deze velden bloemrijker te maken. In de gemeente Zutphen is aan de rand van het skatepark Canyon en naast het sportpark FC Zutphen in oktober 2021 een experiment gestart waarbij bloemen zijn ingezaaid in het bestaande grasveld. Zie een eerder nieuwsbericht over het experiment. Eén van de onderzoeksvragen van dit experiment is:
Wat is het effect op de biodiversiteit door het inzaaien van bloemen in een bestaande grasvegetatie bij verschillende bodem- en zaaibewerkingen?
In dit experiment worden 4 verschillende combinaties van bodembewerkingen en doorzaai-methoden onderzocht. Op één veldje, de zgn. Blanco, is geen bodembewerking gedaan om te kunnen vergelijken. De zogenaamde behandelingen zijn als volgt:
- Bodem pulverfrezen en volvelds inzaaien met de Brillion zaaimachine
- Bodem rijenfrezen en inzaaien met rijenzaaimachine
- Bodem wied-eggen en volvelds inzaaien
- Bodem bewerken met de fieldtopmaker (scalperen), rijenfrezen en inzaaien met rijenzaaimachine
- Blanco; geen bewerking en geen inzaaien
Wat is er gemonitord in 2022?
Er is een mix van twee bestaande bloemenmengsels ingezaaid, namelijk een bestaand bloemenmengsel voor natuurlijke plaagbestrijding (Advanta staygreen 2) en voor bijen/vlinders (Advanta staygreen 3). Om inzicht te krijgen in de effecten op biodiversiteit is de aanwezigheid én talrijkheid bepaald van zowel bloemsoorten (ingezaaid en spontaan) als van insecten die bloemen bezoeken. Dit is op meerdere momenten tussen mei en augustus onderzocht.
De eerste resultaten
Het aantal ingezaaide bloemsoorten blijkt ten opzichte van de blanco het meest toegenomen bij pulverfezen met volvelds inzaaien (methode 1) en scalperen met rijeninzaaien (methode 4) op beide locaties (tabel 1). Het aantal spontane bloemsoorten verschilt minder tussen de behandelingen. Vooral op de locatie Skatepark Canyon was de vegetatie bij deze methoden (1 en 4) nog behoorlijk open vergeleken met andere proefvlakken (zie figuur 1). Veel gevonden ingezaaide kruiden zijn Duizendblad, Gele kamille, Rolklaver, Smalle weegbree en Rode klaver. Veel aangetroffen spontane kruiden zijn Klein streepzaad, Gewoon biggenkruid, Jacobskruiskruid, Paardenbloem en Gewone hoornbloem.
Bij pulverfrezen met volvelds inzaaien (methode 1) of scalperen met rijenfrezen en -zaaien (methode 4) komen niet alleen meer bloemsoorten voor, ook het aanbod aan bloemen is hoger in het tweede deel van de zomer (zie figuur 2 voor locatie skatepark).
Het ingezaaide Duizendblad, Gele kamille, Wilde peen en Rode klaver en de spontaan opgekomen Jacobskruiskruid bloeien al veelvuldig en trekken daardoor de meeste insecten aan (figuur 3). De niet gezaaide soorten Langstekelige distel, Akkerdistel, Slangenkruid en Boerenwormkruid komen in kleinere aantallen voor, maar trekken per bloem wel de meeste insecten aan.
Bloemsoorten die veel insecten aantrekken, zoals Duizendblad, Gele Kamille, distels en Wilde Peen behoren vaak tot de schermbloemigen of composieten en hebben ondiepe bloemen. Deze bloemen zijn vaak goed vertegenwoordigd in mengsels voor natuurlijke plaagbestrijding, maar vestigen zich ook spontaan. Ze trekken vooral zweefvliegen en overige insecten (vooral kevers en vliegen) aan. Deze soortgroepen bevatten natuurlijke vijanden die kunnen helpen bij een natuurlijke bestrijding van bijvoorbeeld luizenplagen. Rode klaver heeft diepe bloemen en trekken vooral bijen en hommels aan. Het mengsel voor natuurlijke plaagbestrijding bevat Rode klaver en het mengsel voor bijen en vlinders bevat andere vlinderbloemigen zoals Hazenpootje, Kattendoorn, Rolklaver en Witte klaver. Hazenpootje bloeide op het moment van inventarisatie al volop en trok geen grote aantallen insecten aan, maar wel vlinders.\
Vervolg van de monitoring
In het vervolg van de proef zal gekeken worden hoe de vegetatie zich verder ontwikkelt. We verwachten dat de grasvegetaties die nu nog open zijn zich verder zullen sluiten door opkomende grassen en bloemsoorten. Bekeken zal worden welke kruiden zich kunnen handhaven in concurrentie met elkaar en met opkomende grassen. Aangezien er meerjarige bloemenmengsels zijn ingezaaid verwachten we dat nog niet gekiemde bloemsoorten zich de komende jaren alsnog zullen vestigen. Vervolgens willen we vaststellen wat het effect is van deze verandering in bloemsoorten op het insectenbezoek.
We focussen in dit onderzoek op het bloembezoek zelf en niet op de vraag of het bloembezoek ook daadwerkelijk voldoende en goede kwaliteit voedsel of schuilplaatsen oplevert voor de insecten en of er geen schadelijke bijeffecten zijn van het gebruikte zaadmengsel. Dat zou een onderwerp van vervolgonderzoek kunnen zijn.