Project

Op weg naar de waterslimme stad

Over de hele wereld staan steden voor grote uitdagingen op watergebied. We moeten de manier waarop we met water omgaan in onze steden heroverwegen. Steden moeten (opnieuw) ontworpen worden, waarbij afwatering plaats maakt voor groen, veerkracht en een gesloten waterkringloop. Waterslimme steden, dus.

Water is een vitale hulpbron en speelt een belangrijke rol voor de leefbaarheid van de stad. Over de hele wereld staan steden voor grote uitdagingen op watergebied, zoals het risico op waterschaarste en overstromingen. Deze uitdagingen vragen om een systemische aanpak en een fundamentele verandering in de stedenbouw en het stedelijke waterbeheer. We moeten de manier waarop we in de stad met water omgaan in heroverwegen. Steden moeten (opnieuw) ontworpen worden, waarbij afwatering plaats maakt voor groen, veerkracht en een gesloten waterkringloop. Waterslimme steden, dus. In een waterslimme stad wordt water beschouwd als hulpbron in plaats van als last. Elke druppel water in onze steden heeft waarde. De overgang naar waterslimme steden levert enorme mogelijkheden op om de kwaliteit van het stadsleven te verbeteren.

Verstedelijking en klimaatverandering krijgen grote gevolgen voor steden

De wereld is aan het verstedelijken. In 2050 leven er ruim 6 miljard mensen in steden. Steden over de hele wereld worden geconfronteerd met vele uitdagingen, zoals verkeersopstoppingen, onvoldoende energievoorziening, gebrek aan basisvoorzieningen, illegale bouw, slecht beheer van natuurlijke gevaren, criminaliteit, aantasting van het milieu, klimaatverandering, slecht bestuur, stedelijke armoede, verborgen economie en ongeplande ontwikkeling (WEF, 2016). Stedelijke verdichting levert kansen voor economische groei op, maar is ook een bedreiging voor de leefbaarheid. Door stedelijke groei komt de beschikbaarheid van water, voedsel en energie sterk onder druk te staan. Door de klimaatverandering komt er meer druk te staan op steden doordat het risico op overstromingen, droogtes en hittegolven toeneemt. Steeds meer mensen beseffen dat de klimaatverandering beperkt moet worden en dat er klimaataanpassingen nodig zijn.

Europa is een van de meest verstedelijkte werelddelen. Meer dan twee derde van de Europese bevolking woont in de stad en dit aandeel blijft groeien. De verstedelijking in Europa verloopt in een rustiger tempo dan in Azië en Afrika. Daardoor heeft Europa de kans om goede oplossingen te laten zien voor verstedelijkte samenlevingen.

Water speelt een centrale rol bij duurzame stadsontwikkeling

In het rapport van het Economisch Wereldforum over mondiale risico's is vastgesteld dat het falen van de beperking van en aanpassing aan de klimaatverandering, en de watercrises – droogtes en overstromingen – naar verwachting de grootste wereldwijde invloed gaan hebben in de komende decennia (WEF, 2016). Overstromingen komen vaker voor en veroorzaken grote schade in stedelijke gebieden. In de toekomst gaat er vaker en meer regen vallen. Naast het overstromingsrisico vormt watertekort een toenemende zorg. Uit een wereldwijd onderzoek is onlangs gebleken dat 1 op de 4 steden al waterstress heeft en dat klimaatverandering en verstedelijking het risico op waterschaarste in stroomgebieden aan de rand van steden zullen vergroten (McDonald et al., 2014). Water is onmisbaar voor het leven. Deze uitdagingen vragen om een systemische aanpak en een fundamentele verandering in de stedenbouw en het stedelijke waterbeheer.

Belang van herontwerp van steden met afwatering tot waterslimme steden neemt toe in de nabije toekomst

Water speelt een belangrijke rol voor de leefbaarheid van de stad. We moeten de manier waarop we met water omgaan in de stad heroverwegen om groene, veerkrachtige steden met een gesloten waterkringloop te maken, zogeheten waterslimme steden, waarbij samenwerking tussen bedrijven, overheden, wetenschappers en burgers een unieke rol speelt om een snelle overgang te garanderen. Veel steden hebben te maken met een toenemend risico op waterschaarste, overstromingen en hittegolven. Er is een overgang nodig om steden met afwatering (opnieuw) te ontwerpen tot waterslimme steden, zodat de natuurlijke afwateringscapaciteit van steden wordt hersteld en de stedelijke waterkringloop wordt gesloten. In een waterslimme stad is de stedenbouw geïntegreerd met waterbeheer en wordt water niet beschouwd als last maar als hulpbron. Elke druppel water in onze steden heeft waarde en het is essentieel dat alle verantwoordelijke partijen een gezamenlijke visie hebben.

Klimaataanpassing geeft een grote impuls aan het bedrijfsleven en de innovatie

Slimme combinaties van (civiel)technische en natuurgerichte oplossingen voor klimaataanpassing en de overgang naar waterslimme steden bieden grote zakelijke en innovatieve kansen. Er zijn al veel bedrijven actief bij de levering van waterslimme stadsoplossingen, en deze markt en de behoefte aan innovatieve waterslimme oplossingen blijven naar verwachting groeien. De overgang naar waterslimme steden geven een impuls aan systeeminnovaties en schaalvergroting.

Programma's voor stedelijke (her)ontwikkeling bieden grote kansen voor gezamenlijke creatie

Wereldwijd wordt er in de komende 15 jaar 90 biljoen dollar geïnvesteerd in stedelijke infrastructuur om verouderde infrastructuur te vervangen en om stedelijke verdichting te ondersteunen (GCEC, 2016). Elk ontwikkelingsproject, of het nu gaat om retrofitting of nieuwbouw, biedt enorme mogelijkheden om waarde en synergie te creëren met klimaatbeperkings- en aanpassingsdoelstellingen volgens de aanpak van de waterslimme stad. Duurzame stedelijke infrastructuur gekoppeld aan klimaataanpassing krijgt steeds meer aandacht van de private sector, overheid en wetenschap. Steden hebben behoefte aan goede businesscases voor stedelijke aanpassing. In veel gevallen zal het minder kostbaar zijn om aanpassing op te nemen in het proces van vernieuwing, onderhoud en uitbreiding van de stedelijke infrastructuur.

Er is een grote behoefte aan een empirische basis om te laten zien dat een aanpak volgens het principe van de waterslimme stad duurzamer is, meer voordelen oplevert en dus een solide businesscase biedt

Er is een grote behoefte aan praktijkvoorbeelden en beste werkwijzen op het gebied van rendabele strategieën voor stedelijke aanpassing en aan ruimte om gezamenlijk gecreëerde nieuwe oplossingen uit te testen. Steden hebben deze kennis nodig voor opschaling om klimaatbestendig te worden. Het is belangrijk om te investeren in proeftuinen of demonstratieprojecten waar overheden, burgers, wetenschappers en bedrijven innovatieve en natuurgerichte ideeën voor aanpassing aan het klimaat uittesten en volgen.

U kunt het rapport Towards Water Smart Cities hier downloaden.