B-GOOD, een nieuw vierjarig onderzoeksprogramma voor bijengezondheid

Honingbijen zijn essentieel voor het waarborgen van de productie van voedsel voor de groeiende wereldbevolking. Meer dan 80% van het aantal plantaardige gewassen is bestuivingsafhankelijk en dit zijn juist die gewassen die zorgen voor de vitaminen en mineralen in ons dieet. De productie van bestuivingsafhankelijke gewassen neemt echter veel harder toe (sinds 1960 met 300%) dan de toename in het aantal bijenvolken wereldwijd (toename 40% over zelfde periode).

Inzicht in bijengezondheid is belangrijk

Betrouwbaar inzicht in de gezondheidsstatus van elk bijenvolk om op tijd in te kunnen grijpen als de gezondheidsstatus verslechtert, is daarom voor de bijenhouder essentieel voor een duurzame bedrijfsvoering en een optimale bestuivingscapaciteit. Tegelijkertijd is het verkrijgen van een betrouwbaar inzicht met de huidige methodes verstorend voor de bijen (en daarmee an sich gezondheid verlagend) en tijdrovend voor de bijenhouder, en bovendien afhankelijk van de ervaring en kunde van de bijenhouder.

Nieuwe technieken voor minder belastend monitoren

Binnen het programma B-GOOD gaan we werken aan vervanging van huidige belastende monitoringsmethodes door nieuwe (semi)geautomatiseerde monitoringstechnologie, zoals bijvoorbeeld het continu meten van gewicht, temperatuur, geluid en vibraties. Deze technologie wordt vervolgens gecombineerd voor gevalideerde beslissingsondersteuning. Dit zal resulteren in een basispakket dat naar behoefte uitgebreid kan worden door de bijenhouder.

Het pakket ondersteunt de bijenhouder bij het duurzaam houden van gezonde honingbijvolken op een manier die arbeidsbesparend is, die zo min mogelijk verstorend is voor het bijenvolk, en die gepaard gaat met minimaal gebruik van chemische middelen. Dit geldt zowel voor de hobby-, als professionele bijenhouders, met elk hun eigen doelstellingen en manier van bijenhouden. Met gezondere bijenvolken en een betere volksoverleving, kunnen bijenhouders in Nederland en Europa langer genieten van hun bijenvolken en meer en betere bestuivers leveren aan hun omgeving, inclusief bestuiving voor boeren en tuinders die bestuivingsafhankelijke gewassen produceren.

Europees onderzoek

B-GOOD is een EU H2020-SFS programma (juni 2019 - juni 2023), bestaande uit een consortium met 17 Europese partners en gecoördineerd door de Universiteit van Gent (Prof. Dirk de Graaf). In 9 verschillende werkpakketten wordt in 4 jaar toegewerkt naar een gebruiksklaar basispakket met nieuwe technologieën in verschillende stadia van ontwikkeling. Het programma omvat ontwikkeling van nieuwe monitoringstechnologieën, ontwerp van modellen voor het bepalen van drempelwaarden en voorspellingen voor veranderingen in bijengezondheid en het ondersteunen van beslissingen, ontwerp en uitrol van een management dataplatform. B-GOOD integreert hierbij de biologie van het honingbijvolk met het ecosysteem (incl. landbouw) en de sociaaleconomische aspecten van verschillende typen bijenhouderij-’bedrijven’ voor optimale aansluiting bij de omgeving en de bijenhouder. Het totaalpakket van nieuwe technologieën en de digitale infrastructuur wordt gevalideerd door wetenschappelijke instituten en natuurlijk de eindgebruiker: de bijenhouder.

Vanuit Nederland zijn er 3 partners betrokken binnen het B-GOOD programma:

• Bijen@wur (Wageningen Plant Research) is de grootste partner in het consortium en verantwoordelijk voor het testen en valideren van het totaal pakket van nieuwe en bestaande technologieën, en deze te koppelen aan het in B-GOOD ontwikkelde digitale platform voor beslissingsondersteuning toegespitst op bedrijfsmethode. Dit testen wordt uitgevoerd in een drietrap, binnen 1) EU onderzoeksinstituten, 2) geselecteerde bijenhouders, en 3) willekeurige bijenhouders op basis van open inschrijving. De gezondheid van gezonde en zieke bijenvolken wordt gemeten met bestaande methoden en nieuw ontwikkelde technologie. De gegevens worden gebruikt voor 1) validatie van de nieuwe technologie en 2) om inzicht te krijgen hoe veranderingen in de status van de gezondheid tijdig en betrouwbaar kunnen worden gedetecteerd voor een optimaal (digitaal) handelingsadvies aan de bijenhouder. Met deze rol is Bijen@wur ook de sleutelpartner om binnen B-GOOD de kennis uit het project door te laten stromen naar de eindgebruikers van het project.
• Wageningen Food Safety Research (WSFR) draagt binnen B-GOOD bij aan de ontwikkeling van nieuwe Lateral Flow Devices (striptesten) die worden ontwikkeld voor snelle detectie van bij-onvriendelijke pesticiden in honingbijproducten en -grondstoffen die voor diverse specifieke NL productiesectoren relevant zijn voor wettelijke en bovenwettelijke controles.
• Stichting BEEP (beep.nl) is de NL partner in het consortium van wie het consortium de bestaande technologie en het bestaande dataplatform (digitale kastkaart) als uitgangspunt zal nemen. Dit wordt verder doorontwikkeld en aangevuld met aanvullende technologieën van andere partners.

Dit programma ontvangt financiering van:

Het Horizon 2020 onderzoeks- en innovatieprogramma van de Europese Unie onder grant agreement No 817622, en van Stichting Diorapthe (2019) en TKI (2020-2023).