Ecologisch herstel mangroven Lacbaai, Bonaire: van kennis naar pro-actief beheer

Foto rechtsboven: Mangrovenkreejes moeten open blijven voor een gezonde doorstroom

Op Bonaire zijn de mangrovebossen en zeegrassen van de Lacbaai aan de oostkust van het eiland van essentiele en grote waarde als kraamkamergebied voor belangrijke koraalrifvissen zoals verschillende zeebaarzen. Vooral belangrijk is de rol van de mangroven-kreekjes als habitat voor de bedreigde regenboogpapegaaivis, Scarus guacamaia. Na oriënterende bezoeken door deskundigen van IMARES in 2010 en de opstelling van een actieplan samen met de beheersorganisatie STINAPA Bonaire, was de eerste grote stap om ecologische nulmetingen uit te voeren (zie de rapporten onderaan).

Een grote oorzaak voor beperkte bebossing rond de baai is de aanwezigheid van loslopend vee. In 2011 werd er binnen het Wageningen BO project van IMARES de aanleg gefinancierd van een aantal vakken afgesloten met hekwerk om loslopend vee buiten te sluiten. De positieve invloed van de uitsluiting van vee in het kale landschap langs de marges van de baai was al gauw overtuigend aangetoond. Dit betekent dat eenvoudige uitsluiting van vee de resulterende begroeiing langs de oevers van de baai, de instroom van sedimenten en schadelijke nutrienten vanaf land kan helpen beperken.

De grootste en meest ernstige bedreiging aan de natuurwaarden van de baai is dat de baai vrij snel aan het vullen is met sediment. Deels is dit niet alleen door de instroom van modder en nutrienten als gevolg van erosie op het land, maar ook door biologische productie in de baai zelf. Jaarlijks gaat er hierdoor gemiddeld 2.34 ha oppervlakte verloren aan dergelijke dichtslibbing. In ondiep, heet, hypersaliene water gaan mangroven namelijk dood. Om de waterdiepte te herstellen is verwijdering van opgebouwd sediment en het herstel van circulatie de enige oplossing. Een van de belangrijkste aanbevelingen was dan ook om middels kleine pilotprojecten het nut van actieve ingrepen aan te tonen. Beheer door actief ingrijpen in aquatische milieus is in Nederland reeds een ingeburgerd paradigma maar is op de Caribische eilanden veelal een nieuw concept. Voor de bredere acceptatie van dergelijk aanpak dient het concept eerst op kleine schaal overtuigend aangetoond te worden door middel van “pilot studies” om zo ook “proof of concept” te leveren (zie rapport Lac Bonaire – Restoration Action Spear Points - sep 2010).

In 2013 werd in opvolging van het reeds gedane werk het huidige project opgesteld voor de uitvoering van verschillende kleine ingrepen. Het project werd medio 2015 door Nederland goedgekeurd en dat betekent dat in 2016 begonnen zal kunnen worden met diverse bescheiden interventies. Daarbij zullen IMARES, Alterra en Wageningen University samenwerken aan de essentiele wetenschappelijke borging, terwijl de uitvoering aangestuurd zal worden door STINAPA en het eilandsbestuur van Bonaire.