Onderzoek naar betaalbare en veilige huisvesting migranten

Met het onderzoek, dat een budget heeft van anderhalf miljoen euro, hopen WUR en Nanjing de sociale integratie van verschillende migrantengroepen in Nederland en China te verbeteren. Nico Heerink, hoogleraar Ontwikkelingseconomie en onderzoeksleider aan de Nederlandse kant van de samenwerking: “Een van de basisvoorwaarden voor sociale integratie is het hebben van adequate en betaalbare huisvesting. Maar om als migrant te kunnen wortelen in een nieuwe en onbekende omgeving, is het ook belangrijk dat hij of zij vanuit die woning actief kan deelnemen aan de samenleving en een nieuw sociaal netwerk kan opbouwen.”

Zowel Nederland als China hebben in hun steden te maken met een grote toestroom van migrantengroepen. In Nederland zijn dat bijvoorbeeld statushouders en buitenlandse arbeidsmigranten, in China gaat het vrijwel uitsluitend om binnenlandse arbeidsmigranten. Hierdoor komt de woningmarkt onder druk te staan. De manier waarop deze migranten worden gehuisvest heeft grote gevolgen voor hun sociale integratie. Bij een slecht beheerde integratie is er onder de nieuwkomers een grotere kans op werkloosheid, sociale segregatie en armoede. Dit kan leiden tot een toename van criminaliteit, verslaving, prostitutie en discriminatie. Denk bijvoorbeeld aan de problemen in Nederlandse achterstandswijken waar veel mensen met een migratieachtergrond wonen.

De Nederlandse en Chinese onderzoekers kijken de komende vier jaar gezamenlijk naar de effecten van marktwerking en huisvestingsprogramma's op het onderdak van verschillende groepen migranten in beide landen.

Magic mix in wooncomplex

In Nederland werkt WUR voor dit project samen met de Universiteit Utrecht. De Utrechtse onderzoekers nemen onder andere het innovatieve huisvestingsprogramma onder de loep dat de ‘magic mix’ wordt genoemd. Hierbij wonen vluchtelingen en andere ‘kwetsbare’ bewoners samen met ‘reguliere’ bewoners in een wooncomplex. Heerink: “De reguliere bewoners ondersteunen de kwetsbare bewoners, zoals vluchtelingen, en organiseren activiteiten om hen bij de samenleving te betrekken. Volgens de Utrechtse collega’s verschilt de mate van interactie per project sterk, als gevolg van de manier waarop ze zijn vormgegeven. Naar de ervaringen van vluchtelingen is nog nooit gevraagd. Voor het onderzoek worden de vluchtelingen geïnterviewd over hun ervaringen en op basis van hun antwoorden willen we eventuele verbeteringen voorstellen.”

In China zijn veel migranten uitgesloten van het formele stedelijke huisvestingssysteem. Zij komen terecht in informele huisvesting, zoals slaapzalen in fabrieken en ‘urban villages’. Heerink: “Deze plekken zijn slecht onderhouden, de bewoners wonen ontzettend dicht op elkaar en er is nauwelijks contact met andere wijken. De Chinese overheid wil nu in Shenzhen deze wijken opknappen en mensen in verschillende gemeenschappen openbare huurwoningen aanbieden. De bedoeling is dat de lokale overheid dit op verschillende manieren gaat doen en dat wij samen met onze Chinese collega’s onderzoeken wat de effecten zijn, na twee á drie jaar.”

Belangrijke lessen

Heerink verwacht dat beide landen veel van de samenwerking kunnen leren. “In het geval van China kunnen waarschijnlijk belangrijke lessen worden getrokken uit de grote sociale huisvestingssector in Nederland en uit huisvestingsprojecten zoals de ‘magic mix’. Aan de andere kant kan Nederland bijvoorbeeld leren van recente pilots in China waarin dorpen met een krimpende bevolking mee kunnen profiteren van stadsuitbreiding doordat ze de rechten op land bestemd voor woningen kunnen verhandelen via een quotasysteem.”

Tot nu toe zijn sociale huisvestingsprogramma's in China en Nederland succesvoller geweest in betaalbare woningbouw dan in het bevorderen van sociale netwerken van migranten, aldus Heerink. “We hopen dat we na ons onderzoek concrete suggesties kunnen doen om sociale huisvestingsprogramma’s te verbeteren en daardoor de integratie van migranten te bevorderen.”

Negen voorstellen

In totaal werden voor de beurs aan de Nederlandse kant negen voorstellen ingediend door negen verschillende universiteiten. Naast het voorstel van WUR is ook een voorstel van de Erasmus Universiteit in Rotterdam in samenwerking met Peking University geselecteerd voor financiering. Zij hadden een voorstel ingediend voor het ontwerpen van inclusieve steden met verstandig afvalbeheer.

Het onderzoek zal uitgevoerd worden in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht en in verschillende megasteden in China. Bij WUR wordt het project geleid door de Development Economics Group (DEC) en de Urban Economics Group (UEC). Zij werken samen met de Universiteit van Utrecht en de Woonbond. WUR krijgt van NWO 1 miljoen euro voor het onderzoek in Nederland. Een deel daarvan gaat naar Utrecht. Van NSFC krijgen de Chinese partners 5 miljoen RMB, zo’n 520.000 euro.