Zelforganisatie is waardevol voor de natuur

Een grote groep burgers en bedrijven wil handelen en veranderen om natuur te ontwikkelen en te beschermen. In een tijd waarin overheidsbudgetten kleiner worden en waarin burgers en bedrijven meer willen en kunnen, is de ontwikkeling van zelforganisatie van groot belang voor natuur en landschap. Zelforganisatie in de natuur is de situatie waarin burgers en bedrijven zelf de zorg voor de natuur organiseren, in plaats van de (rijks)overheid.

Energieke samenleving

Maarten Hajer, directeur van het Planbureau voor de Leefomgeving, vond het vreemd om bij elkaar te zijn om natuur te helpen ontwikkelen, terwijl we jarenlang de natuur hebben bedwongen. Natuur ontwikkelen gaat volgens hem alleen lukken als ook in de stad partners worden gezocht. De steun op het platteland is wel essentieel, want als je aan natuur denkt, dan denk je aan coalities met landbouw volgens Hajer. Hij memoreerde ook dat de samenleving minder hiërarchisch is georganiseerd, de bevolking beter is opgeleid en burgers mondiger zijn geworden. Daarom is het nodig om energieke burgers meer te betrekken bij de uitvoering van onder meer het natuurbeleid. De energieke samenleving bestaat uit drie punten: waardenverandering, groen kapitalisme, en een overheid die burgers in staat stelt om te ondernemen, aldus Hajer.

Vijftig tinten groen

Cor von Meijenfeldt van de directie Natuur & Biodiversiteit (ministerie van Economische Zaken) begon zijn bijdrage met de uitspraak dat het een spannende tijd is voor het natuurbeleid: “Door een andere aanpak kan de natuur weer in het hart van de samenleving komen”. Provincies krijgen daarbij een steeds belangrijkere rol. Het ministerie is bezig aan de Natuurvisie. Von Meijenfeldt tipte een aantal aspecten aan die in de visie een plek krijgen, zoals natuur in handen van mensen leggen en laten, maar ook in investeren in veerkrachtige natuur die bestand is zowel tegen klimaatverandering, als ook tegen veranderende opvattingen in de samenleving. Er is niet één tint groen, maar wel 50 tinten groen. Dat wil zeggen: er zijn veel verschillende soorten natuur, met verschillende doelen.

Klein is het nieuwe groot

Rinske van Noortwijk, directeur GreenWish, legde eerst uit wat haar organisatie beoogt. GreenWish helpt bij het uitwerken van mensen die met goede ideeën voor zelforganisatie komen. Want een goed idee vindt gemakkelijker gehoor. Haar stelling is dat klein het nieuwe groot is. Van de kleine initiatieven moeten we het hebben, instituties veranderen te langzaam. Het is haar opgevallen dat er weinig initiatieven zijn die met natuur te maken hebben. Mensen voelen zich niet verantwoordelijk voor de natuur, omdat hen de verantwoordelijkheid door de de natuurorganisaties is afgenomen. Door de vorige verantwoordelijk staatssecretaris voor natuur is dit gekeerd. Natuur is weer een maatschappelijk onderwerp, en dat is goed nieuws. Van Noortwijk laat de toehoorders verder weten dat beleid niet gericht moet zijn op het creëren van vitaliteit maar op het ruimte geven aan vitaliteit.

Paneldiscussie, masterclasses en workshops

In de paneldiscussie onder leiding van Kris van Koppen van Wageningen UR met Ger van den Oetelaar van Streekrekening het Groene Woud, Frank van Bussel, directeur KNHM en Theo Beckers, voorzitter van Landschapsbeheer Nederland stonden een aantal vragen rondom zelforganisatie centraal. In een levendig debat waarbij ook de deelnemers in de zaal werden betrokken, is ingegaan op vragen zoals wat de overheid kan bieden aan initiatieven van burgers en wat het doel is van zelforganisatie bij natuurbeheer en –ontwikkeling.

Het middaggedeelte bestond uit masterclasses en workshops die diverse aspecten belichtten van Zelforganisatie.