Inauguratie
Evolutie terwijl u wacht
De evolutietheorie wordt vaak geassocieerd met fossielen en een ver verleden. Maar ook vandaag de dag is evolutie aan de gang. Meer kennis hierover helpt bij een betere bestrijding van ziektes als griep, kanker maar ook bij het probleem van antibioticumresistentie. Arjan de Visser onderzoekt evolutie en bespreekt dit tijdens zijn inauguratie op 14 april.
“Wat is de achtergrond van ons bestaan? Wie zijn wij als mensen? Waarom doen wij wat wij doen?” Deze basale vragen vindt Arjan waanzinnig interessant. Zijn studie biologie bracht hem in aanraking met het gedrag van grote primaten zoals zebra’s. “Wil je gedrag verklaren, dan kom je onvermijdelijk bij evolutie uit. Er is veel te speculeren over evolutie en ons gedrag. Maar om écht harde antwoorden te geven, moet je dieper kijken naar de oorzaken van evolutie.”
Evolutie op kleine schaal
En dat doet Arjan dagelijks. Hij werkt aan fundamenteel onderzoek naar evolutie. “Om biologische verschijnselen echt te verklaren, moet je evolutie uitkleden tot de essentie. Door ons leven op moleculair niveau te begrijpen, kom je het dichtst bij antwoorden. Zo probeer ik de essentie van evolutie te pakken. Dat kan met heel eenvoudige systemen op een gecontroleerde manier.”
Onderzoekers van het Laboratorium voor Erfelijkheidsleer gebruiken methodes waarbij evolutie op kleine schaal plaatsvindt. Zo laten zij micro-organismen in het lab evolueren. “We zien voor onze ogen hoe het gebeurt, welke mutaties gebruikt worden. Dat geeft een beter en meer kwantitatief inzicht in hoe evolutie verloopt. Daar bedenken we dan modellen voor. Hierdoor kunnen we de huidige theorie degelijk testen, maar proberen we ook voorspellingen te doen.”
Toekomst voorspellen
“Evolutie is relevant voor nu" zeg Arjan. "Er vindt allerlei snelle evolutie om ons heen plaats, zoals kanker, antibioticumresistentie en nieuwe varianten van het griepvirus. Dat is allemaal evolutie op het niveau van ziekteverwekkers. Door te voorspellen hoe bijvoorbeeld een griepvirus evolueert, kan beter worden ingegrepen tegen dit griepvirus, bijvoorbeeld door het ontwikkelen van effectieve vaccins. Als je precies begrijpt hoe antibioticumresistentie ontstaat, dan kan je door slimme antibiotica dit omzeilen. Zo voorkom je dat ziekteverwekkers volledig resistent worden.
Meer inzicht in evolutie leidt ertoe dat we dus een beetje de toekomst kunnen voorspellen.”