Hoe zorgen we dat circulaire projecten kunnen groeien?

Eerder verscheen er al een serie podcasts over het project Changing Together en een selectie circulaire initiatieven: de Kwatrijnstal, het Testlab Tiny House & Bos en Toekomstboeren. Stuk voor stuk succesvolle initiatieven, die laten zien hoe een circulair voedselsysteem eruit kan zien. In Changing Together ontwerpen Wageningse onderzoekers de routes op weg naar de circulaire bio-economie. Zij doen dat samen met partijen uit de praktijk. “De overgang naar een circulaire en biobased economie is een systeemverandering waarbinnen alle betrokkenen hun aannames moeten heroverwegen. Je kunt van bovenaf de stip aan de horizon aanwijzen, maar om daar te komen, moeten er in de praktijk ‘small wins’ worden geboekt”, stelt dr. Tamara Metze, Assistant Professor en trekker van het project Changing Together. “In dit project werken we samen in initiatieven om uit te zoeken wat er nodig is om ervoor te zorgen dat een veelbelovend initiatief zich verder kan verdiepen, verbreden of verspreiden.”

Kipster

Onderzoekster Olga Schagen is bezig met promotieonderzoek naar het belang van samenwerking in de transformatie naar een circulaire bio-economie. Zij noemt Kipster als goed voorbeeld van een initiatief dat zich heeft verbreed, verdiept én verspreid. “In dit concept worden hennen gevoed met resten uit de voedselindustrie. Kipster heeft verder een stalsysteem waarin de dieren meer natuurlijk gedrag kunnen vertonen dan in gangbare stalsystemen. Het systeem heeft zich verder verdiept doordat er nu ook een vega-ei is ontwikkeld op basis van plantaardige gisten en eiwitten. Door samenwerking in de keten en hierin circulariteit verder vorm te geven, bijvoorbeeld met supermarkten en de voedselverspilling die daar plaatsvindt, heeft het zich verder verbreed. Het heeft zich ook verspreid: inmiddels zijn er naast de twee al gerealiseerde Kipsterboerderijen in Nederland ook boerderijen gepland in België en de VS.”

Verdiepen, verbreden, verspreiden

Uit een longlist van 78 cases, actief of al beëindigd, selecteerde een interdisciplinair onderzoeksteam van Wageningen University & Research uiteindelijk 5 initiatieven waarmee intensief is samengewerkt om ze verder te brengen. Naast de drie eerdergenoemde projecten waarover de podcasts zijn gemaakt, zijn dat de Noordzeeboerderij en de samenwerking met Ted Duivenstijn, innovator binnen de Glastuinbouw. Zoom je uit, dan worden patronen zichtbaar die belangrijk zijn voor het verdiepen, verbreden en verspreiden. Schagen: “Er moet allereerst energie in een initiatief zitten: betrokkenen moeten gemotiveerd zijn en vertrouwen hebben in het initiatief én elkaar. Learning by doing is ook belangrijk: initiatiefnemers moeten blijven openstaan voor nieuwe inzichten en bereid zijn te reflecteren op hun eigen aanpak. Partnering is een ander voorbeeld: bereid zijn om kennis en middelen te delen en samenwerkingen aan te gaan. Omdat voor het organiseren van circulariteit verschillende domeinen en kennis geïntegreerd moet worden, vereist dit nieuwe type samenwerkingen. Maar ook professionalisering is belangrijk: een initiatief moet geen tijdelijk karakter blijven houden, maar het moet gezien worden als een serieus alternatief. Het helpt als je aan de beleidstafels als een belangrijke gesprekspartner wordt gezien.”

Projecten verder brengen

Paradoxaal genoeg kan te veel professionaliteit ook in de weg zitten. Stichting Veldleeuwerik, een beëindigd initiatief om klimaatneutraal te boeren, wist grote partijen uit de voedselindustrie aan zich te binden. Maar toen er nieuwe afrekeninstrumenten geïntroduceerd werden om een meerprijs te faciliteren voor deze boeren, veranderde het karakter van het initiatief en vonden veel boeren dat zij geen ruimte meer hadden om fouten te maken. “Ook dit soort ervaringen zijn belangrijk”, benadrukt Metze. “Met de inzichten uit dit project willen we circulaire projecten verder brengen: Hoe kunnen zij zelf verspreiden, verbreden en verdiepen en wat is daarvoor nodig; van hen en van anderen?”

Projectpartners

• Dr. Tamara Metze, Public Administration and Policy, WUR
• Olga Schagen MSc, Public Administration and Policy, WUR
• Dr Evelien de Olde, Animal Production Systems, WUR
• Dr Anne-Charlotte Hoes, Wageningen Economic Research (WECR)
• Prof. Dr Marcel Rozemeijer, Wageningen Marine Research
• Dr Daniel Puente Rodríguez, Wageningen Livestock Research
• Ir. Eric Poot, Wageningen Plant Research (WPSR)
• Ir. Dr Jeroen Kruit, Wageningen Environmental Research (WENR)
• Prof. Dr Ir. Katrien Termeer, Public Administration and Policy, WUR
• Prof. Dr Ir. Imke de Boer, Animal Production Systems, WUR

Beluister de podcasts

- Het social media element kan niet getoond worden - controleer uw instellingen

- Het social media element kan niet getoond worden - controleer uw instellingen