Nieuws
Prof. Dr. Rens Vliegenthart krijgt Vici-beurs
Prof. Dr. Rens Vliegenthart, leerstoelhouder Strategische Communicatie bij het Departement Social Sciences heeft de Vici-beurs gekregen voor zijn onderzoeksproject The mobilization of political dissatisfaction: causes, content and consequences.
Het bedrag van 1,5 miljoen euro maakt het voor hem mogelijk verder onderzoek te doen en zijn onderzoeksgroep uit te bouwen. Hij zal met deze beurs gaan onderzoeken hoe politici en politieke partijen onvrede en polarisatie inzetten om hun doelen te bereiken. In welke mate zetten zij de taal van onvrede in en wat is het effect op electorale steun en vertrouwen? En heeft dit soort communicatie ook invloed op politieke besluitvorming?
Vliegenthart zegt er zelf over: ‘ Ik ben heel erg blij hiermee. De aanvraagprocedure heeft bijna een jaar geduurd. Ik kijk er enorm naar uit om dit onderzoek te doen. Het onderwerp past heel goed in de tijd van nu. Het is een tijd van digitalisering en polarisatie. We gaan in Nederland uit van het basisidee dat er veel boze burgers zijn. Mijn vraag is hoe politici gebruik maken van die onvrede en woede inzetten op een manier die ik ‘discontentframing’ noem’. Hoe vaak komt het voor, op welk gebied? Zetten alleen populistische partijen dit soort communicatie in, of is het mainstream en gebruiken partijen zoals de PvdA of de VVD dit middel ook? Wat zijn de effecten op de publieke opinie, onze stemvoorkeuren en op beleidsprocessen?’
Klimaatverandering, Covid en immigratie
Vliegenthart wil voorbij de cliches en aannames gaan. Empirisch onderzoek is waar zijn hart ligt:’ ‘Ik ben in die precieze communicatie geinteresseerd, hoe werkt het echt?’ Juist de aannames die nu rondgaan triggeren hem: ‘Er wordt veel gedacht dat boze burgers voor polarisatie zorgen, maar is dat nou echt zo? Is die polarisatie er echt? Ik wil het echt zelf meten. Er zijn aanwijzingen dat dit erg meevalt. Men zegt steeds dat Nederland door onvrede zowat in brand staat, maar is dat wel echt zo? Ik ga inhoudsanalyses doen, plaatjes en foto’s analyseren, bestaande opiniepeilingen gebruiken en nieuwe zelf uitzetten. Alles om de mechanismen achter de aannames bloot te leggen. Ik richt me daarbij op als onderwerpen zoals klimaatverandering, Covid en immigratie. Dit zijn typische onderwerpen waar polarisatie over kan ontstaan en die gebruikt kunnen worden door politici.’
Mis-en desinformatie
Je zou soms kunnen denken dat politici helemaal niet zo met voorbedachte rade dit gevoel van onvrede inzetten. Maar hier is Vliegenthart wel zeker van: ‘Ik ben ben wel zover om te zeggen dat veel communicatie door politici strategisch gedreven is. Het is bewust, laat veel bestaand onderzoek zien. Maar hoe en via welke media en wat het effect is, dat wil ik uitzoeken. Uiteindelijk hoop je dat het onderzoek bij kan dragen aan dat mensen gaan doorzien hoe dit soort processen gaan en dat men kritischer wordt. Deze kennis zou je bijvoorbeeld kunnen gebruiken op middelbare scholen om jongeren te leren wat mis- en desinformatie is en hoe polarisatie plaatsvindt.’
Rens Vliegenthart is sinds juli 2022 hoogleraar en leerstoelhouder Strategische Communicatie aan de WUR. Hiervoor was hij hoogleraar Media en Samenleving bij de Amsterdam School of Communication Research (ASCoR), Universiteit van Amsterdam en tussen 2018 en 2022 tevens wetenschappelijk directeur vanASCoR.
De Vici’s worden jaarlijks door NWO toegekend.Van de 266 aanvragen zijn er dit jaar 167 (63%) door mannen en 99 (37%) door vrouwen ingediend. In totaal zijn er 34 Vici-beurzen toegekend; 18 aan mannelijke kandidaten en 16 aan vrouwelijke kandidaten.
Er zijn nog veel vragen open die beantwoord moeten worden, zegt Vliegenthart: ‘Bijvoorbeeld, framing is op zich niet slecht. Iedereen kijkt door een bril en geeft in communicatie een beperkte interpretatie van de werkelijkheid. Maar ik heb het over discontent framing, het gebruiken van onvrede in je communicatie. In sommige gevallen kan dat gepaard gaan met het gebruik van desinformatie. Tegelijk is iemand beschuldigen van het gebruik van desinformatie ook het bestuderen waard. Waar komt dat dan vandaan? En waarom gebeurt dat zoveel nu? We weten eigenlijk ook nog niet hoe effectief dit type communicatie is, wanneer werkt het en wanneer niet?’
Keek op de Week
Vliegenthart gebruikt in zijn colleges vaak een voorbeeld van Keek op de Week, een sketch van Van Kooten en de Bie: ‘In 1977 maakten zij zich al zorgen over polarisatie en gaven daarbij de schuld aan de media. Het laat maar zien dat zorgen waarvan we denken dat die heel nieuw of actueel zijn vaak al veel langer bestaan. Wageningen is een ideale plek om onvrede en polarisatie in communicatie te onderzoeken. We werken hier aan belangrijke vragen, bijvoorbeeld over stikstof, waarbij polarisatie en onvrede steeds een hoofdrol spelen, denk aan de boeren met hun trekkers. Deze processen beter begrijpen is het uiteindelijke doel.’