Nieuws

Struiken remmen dooi permafrost

article_published_on_label
6 oktober 2011

Toendrastruiken werken het ontdooien van de permafrost door klimaatverandering tegen. Dat blijkt uit onderzoek van promovendus Daan Blok.

De schaduw van de dwergberk zorgt ervoor dat de permafrost centimeters minder diep ontdooit. Blok trekt die verrassende conclusie in zijn proefschrift 'Shrubs in the cold', waar hij woensdag promoveerde aan Wageningen University, onderdeel van Wageningen UR. Blok onderzocht wat het veranderende klimaat op de toendra in Siberië doet met de vegetatie en de permafrost.

Een warmer klimaat levert meer begroeiing op. Dat extra groen zorgt ervoor dat meer zonne-energie aan het aardoppervlak wordt geabsorbeerd. Een deel van die opgenomen energie komt in de bodem terecht. In theorie zou de bodem dus in de zomer dieper moeten ontdooien. Voor het klimaat is dat slecht nieuws, want bij een dooiende permafrost komt veel kooldioxide en methaan vrij dat het broeikaseffect nog verder versnelt.

Bijgesteld

Maar die theorie moet op basis van het onderzoek van Blok worden bijgesteld. Blok bestudeerde het effect van de dwergberk, de meest voorkomende struik op de Siberische toendra, op de dooidiepte. Hij ontdeed proefveldjes toendra van dwergberken, hield gedurende een paar zomers de diepte van de dooi bij en mat de verschillende energiestromen tussen de atmosfeer en de bodem.

Tegen-intuïtief

Het resultaat is opmerkelijk en tegen-intuïtief: opwarming remt de dooi. Dat komt volgens Blok door de dwergberk. Schaduwwerking van de struik zorgt voor afkoeling van de bodem. En dat koeleffect onder de struik wint het van de opwarming door het extra groen. 'Er zit dus een buffer, een soort zelf-regulerend mechanisme in de natuur zelf', zegt Blok.

Dat wil overigens niet zeggen dat de permafrost ongevoelig is voor klimaatverandering. 'Er ligt ongetwijfeld ergens een grens', haalt Blok klimaatsceptici de wind uit de zeilen. 'Op een gegeven moment zal de begroeiing niet meer toenemen en kan de schaduwwerking de opwarming niet meer compenseren. Bovendien: niet overal staan dwergberken.'

Ingewikkelder

Zo'n veertig procent van de toendravegetatie rondom het Siberische onderzoekstation bestaat uit dwergberk. Dat is volgens Blok groot genoeg voor klimaatmodelleurs om in het vervolg rekening mee te houden. 'Het systeem is een stuk ingewikkelder dan we dachten.'