Wat wordt er verstaan onder ‘toegang en verdeling van voordelen’?

De term ‘toegang en verdeling van voordelen’ (access and benefit-sharing, ABS) verwijst naar de toegang tot en het gebruik van genetische bronnen en daarmee verbonden traditionele kennis, en de verdeling, tussen leveranciers en gebruikers, van de voordelen die voortvloeien uit het gebruik van deze bronnen. Door de invoering van het ABS-concept is onbelemmerde toegang tot planten, dieren en micro-organismen tegenwoordig niet langer vanzelfsprekend. Gebruikers moeten in veel gevallen voldoen aan bepaalde verplichtingen om toegang te verkrijgen tot genetische bronnen, en de voordelen van het gebruik van die bronnen moeten worden gedeeld. Toegang en verdeling van voordelen zijn twee kanten van dezelfde medaille: de verdeling van voordelen veronderstelt toegang, en toegang is tegenwoordig alleen nog maar toegestaan onder voorwaarden die zorgen dat de voordelen worden gedeeld.

De verdeling van voordelen betekent dat leveranciers van genetische bronnen een eerlijk aandeel krijgen in de voordelen die voortvloeien uit het gebruik van de door hen geleverde bronnen. Met een eerlijke verdeling van voordelen worden de mensen die hebben bijgedragen aan het beheer en de ontwikkeling van deze genetische bronnen erkend en beloond voor hun inspanningen, en in staat gesteld om door te gaan met dit werk. De verdeling van voordelen kan financieel of niet-financieel van aard zijn, en volgens een vast model verlopen of voor een specifieke situatie opgesteld zijn. Bij de verdeling van niet-financiële voordelen gaat het vaak om informatie-uitwisseling, technologieoverdracht en capaciteitsopbouw. Hierover kunt u meer informatie vinden in de Bijlage bij het Nagoya Protocol en in artikel 13 van het ITPGRFA. Laatstgenoemd artikel stelt dat de gefaciliteerde toegang tot de plantaardige genetische bronnen voor voedsel en landbouw die in het MLS zijn opgenomen, op zichzelf al een belangrijk voordeel vormt. Belanghebbenden hechten verschillende waarde aan het feit dat toegang tot verbeterde plantenrassen voor verder onderzoek en veredeling ook een groot niet-financieel voordeel vormt.

Het Nagoya Protocol verwijst expliciet naar het gebruik van genetische bronnen afkomstig van inheemse en lokale gemeenschappen; artikel 5 van dit Protocol stelt dat de voordelen die voortvloeien uit het gebruik van deze bronnen eerlijk en billijk met de betrokken gemeenschappen moeten worden gedeeld, op basis van onderling overeengekomen voorwaarden.