Nieuws
Welke studies helpen provincies om de integrale gebiedsopgave te maken?
WUR heeft veel kennis die als bouwstenen kunnen dienen voor de integrale gebiedsgerichte opgave. Dit is het eerste overzicht met een lijst van 14 studies op het gebied van ‘stikstof + klimaat + waterkwaliteit’.
In het dossier Integrale gebiedsaanpak worden alle verschenen overzichten geplaatst en vindt u meer informatie over de gebiedsgerichte opgave.
Scenariostudie naar doelen en doelrealisatie in het kader van het Nationaal Programma Landelijk Gebied
Auteurs: Edo Gies, Twan Cals, Piet Groenendijk, Hans Kros, Tia Hermans, Jan Peter Lesschen, Leo Renaud, Gerard Velthof, Jan-Cees Voogd
Deze studie rekent een pakket van maatregelen door om zowel het stikstofdoel (Vogel en Habitat Richtlijn), het klimaatdoel als het doel voor waterkwaliteit (Kaderrichtlijn Water) te halen. Daarbij worden de landelijke doelen vertaald naar provinciale opgaven. Het pakket bestaat uit een combinatie van technische maatregelen (zoals emissiearme stallen), management-maatregelen (zoals weidegang) als structuurmaatregelen (krimp veestapel van 20%). Algemene conclusie: met dit pakket aan maatregelen komt het halen van de doelen binnen bereik.Gebiedsgerichte verkenning van de verdere aanpak stikstof
Auteurs: Gerard Velthof, Hans Kros, Jan-Cees Voogd, Co Daatselaar, Tia Hermans, Karin Groenestein, Nico Ogink, Jan Peter Lesschen, Edo Gies, Roel Jongeneel, Daan Verstand, Raymond Jongschaap, Jan HuijsmansDit rapport bevat een kwalitatieve analyse van de effecten van maatregelen uit de dossiers stikstof, waterkwaliteit en klimaat op de emissies van ammoniak, methaan, lachgas en CO2 en op de uit- en afspoeling van stikstof en fosfaat. Dus een analyse welke maatregelen bijdragen aan de integrale aanpak. Daarnaast brengt dit rapport een integrale gebiedsgerichte nader in beeld aan de hand van drie voorbeeldgebieden: melkveehouderij in het veenweidegebied, intensieve landbouw op zandgronden en grondgebonden landbouw op zandgronden.
Rapport: https://research.wur.nl/en/publications/gebiedsgerichte-verkenning-van-de-verdere-aanpak-stikstofKansen van de stikstofaanpak voor het doelbereik van de KRW voor nutriënten
Auteur: P. GroenendijkIn deze studie schetst Piet Groenendijk welk type maatregelen in aansluiting op de stikstofaanpak kunnen bijdragen aan verbetering van de waterkwaliteit, om te voldoen aan de Kaderrichtlijn Water. Daarbij kijkt hij ook hoe afwenteling van de stikstofaanpak op waterkwaliteit voorkomen kan worden. Het rapport schetst de mogelijkheden om een verbetering van waterkwaliteit te bewerkstelligen in aansluiting op de stikstofaanpak.
Link: https://research.wur.nl/en/publications/kansen-van-de-stikstofaanpak-voor-het-doelbereik-van-de-krw-voor-- Naar een gebiedsaanpak: doorrekening landelijke stikstofmaatregelen in Gelderland: Een basis voor een gebiedsgerichte uitwerking van de Structurele Aanpak Stikstof in Gelderland
Auteurs: Edo Gies, Tia Hermans, Hans Kros, Jan Cees Voogd
In deze studie onderzocht WUR hoe de ammoniakdepositie in natuurgebieden omlaag kan tegen zo laag mogelijke kosten. Daarbij beoordeelden de onderzoekers technische bronmaatregelen en opkoop van landbouwbedrijven, zowel vrijwillig als gedwongen. Gerichte opkoop van piekbelasters leidt volgens deze studie tot het halen van de doelen met kleinere krimp van de veestapel en economische gevolgen dan bij een ongerichte aankoop van veehouderijbedrijven. Aanname is wel dat de overheid in staat is om de meest vervuilende bedrijven via vrijwillige regeling op te kopen.
Link: https://research.wur.nl/en/publications/naar-een-gebiedsaanpak-doorrekening-landelijke-stikstofmaatregelen - Natuurverkenning 2050 – Scenario Natuurinclusief
Auteurs: Bas Breman, Wim Nieuwenhuizen, Joep Dirkx, Rogier Pouwels, Bart de Knegt, Esther de Wit,Hans Roelofsen, et al.
Met een natuurinclusieve inrichting van Nederland kan een belangrijke bijdrage worden geleverd aan het realiseren van actuele maatschappelijke opgaven. Dat blijkt uit de analyse van het scenario Natuurinclusief, één van de drie scenario’s uit de Natuurverkenning 2050. Dit scenario laat de gevolgen zien als Nederland inzet op een koppeling tussen natuur en andere maatschappelijke opgaven, zoals duurzame landbouw, waterbeheer, CO2-vastlegging en aanpassingen aan de klimaatverandering. In het Natuurinclusief-scenario blijken veel ecosysteemdiensten elkaar te versterken, aldus PBL en WUR.
Rapport: https://edepot.wur.nl/558179 - Groenblauwe dooradering van het landelijk gebied: Ontwerpen en doorrekening van 10 procent groenblauwe dooradering in het landelijk gebied
Auteurs: Hans Roelofsen, Michael van Buuren, Xiaolu Hu, Bertram de Rooij
In het Aanvalsplan Landschapselementen is de ambitie vastgelegd om 10% van het areaal landelijk gebied te beleggen voor Groenblauwe Dooradering, bestaande uit houtige landschapselementen als houtwallen en ‘blauwe’ elementen als natuurvriendelijke oevers. Dit om bij te dragen aan biodiversiteits-, klimaat- en waterkwaliteitsopgaven. Die ambitie is in deze studie uitgewerkt voor drie gebieden van 2500 hectare. De studiegebieden zijn zo gekozen dat ze de landschappelijke en bodemkundige diversiteit van Nederland representeren: veenweide in Zuid-Holland, hoge zandgrond in Noord-Brabant en jonge zeeklei in Flevoland.
Rapport: https://research.wur.nl/en/publications/groenblauwe-dooradering-van-het-landelijk-gebied-ontwerpen-en-doo - Effecten van maatregelen in het Zevende Actieprogramma Nitraatrichtlijn
Auteurs: Boekel, E.M.P.M. van; Groenendijk, P.; Kros, J.; Renaud, L.V.; Voogd, J.C.; Ros, G.H.; Fujita, Y.; Noij, G.J.; Dijk, W.
Een milieueffectrapportage op planniveau, waarin de effecten van maatregelen op de waterkwaliteit zijn beoordeeld. Eerste stap is een prognose van de waterkwaliteit in 2027, uitgaande van afgesproken beleid en de voorziene ontwikkeling van de veestapel. Volgens deze prognose zal de nitraatconcentratie in het zuidelijke zandgebied tot 2027 met 10 mg per liter dalen. De effecten van verminderde mestgiften, ruimere bouwplannen, een maximale inzet van vanggewassen en de aanleg van bemestingsvrije perceelranden zijn met drie verschillende modellen berekend. In het meest vergaande scenario wordt de grenswaarde van 50 mg nitraat per liter niet meer overschreden in het zuidelijke zandgebied, maar in het lössgebied nog wel.
Rapport: https://edepot.wur.nl/553651 - Naar duurzame toekomstperspectieven voor de landbouw SER-advies,
Auteur: Katrien Termeer.
In dit rapport pleit Termeer voor opstellen van een landbouwakkoord. De meerwaarde van een landbouwakkoord ligt in het vaststellen van langjarig voorspelbaar en coherent beleid, en herstel van vertrouwen. Een akkoord geeft duidelijkheid en maakt langjarige investeringsbeslissingen mogelijk. Binnen dat akkoord moeten zeven verschillende transitiepaden worden uitgewerkt om tot een duurzame landbouw te komen. Elk transitiepad vraagt om eigen afspraken over het verdienmodel, de betrokken partijen, de behoefte aan kennis en innovatie, het wegnemen van belemmerende regelgeving. De keuze voor een transitiepad is aan de individuele ondernemers in afstemming met gebiedsregisseurs.
Link: https://www.ser.nl/-/media/ser/downloads/adviezen/2021/duurzame-toekomstperspectieven-landbouw.pdf - Perspectieven voor landbouw in een gebiedsgerichte benadering Essay op verzoek van ministerie van LNV,
Auteurs: Martin Scholten, Martha Bakker en Roel Jongeneel
In dit essay schetsen de auteurs een denkkader voor een mogelijke gebiedsinrichting van Nederland, met zones voor competitieve landbouw, zones met extensieve landbouw en ecosysteemdiensten, en zones met landbouwbeperkingen (veenweidegebied en Natura 2000). Voor elk van de zones zou de overheid specifieke beleidsinstrumenten en grondbeleid moeten inzetten, stellen de auteurs. Link: https://research.wur.nl/en/publications/perspectieven-voor-landbouw-in-een-gebiedsgerichte-benadering-ess - Quick scan hectareanalyse NPLG
Auteur: Smits, Nina
Binnen het NPLG is het wenselijk om aan te kunnen geven hoeveel extra hectares natuur (en welke type natuur) er per regio (provincie) nodig zijn om de instandhoudingsdoelen van de VR en HR te kunnen halen. Daarbij gaat het om hectares, die nodig zijn voor het vergroten van het oppervlak van de habitattypen en leefgebieden van soorten (uitbreidingsdoelstellingen) en het verbeteren van de condities van de habitattypen en leefgebieden van soorten (verbeterdoelstellingen). De soorten en habitattypen kunnen daarbij geclusterd worden onder bepaalde natuur- of beheertypen (moeras, heide, extensief gebruikt kruidenrijk grasland etc.), zodat het voor het NLPG traject op een begrijpelijk manier kan worden voorgelegd door het rijk (LNV) aan de provinciale bestuurders.
Rapport: Quick scan hectareanalyse NPLG | Rapport | Rijksoverheid.nl - Raming van broeikasgasemissies uit de landbouw tot 2030, met doorkijk naar 2040 : achtergronddocument veehouderij en akkerbouw bij de Klimaat- en Energieverkenning 2021
Auteurs: J. Vonk, C. van Bruggen,C.M. Groenestein,J.F.M. Huijsmans, H.H. Luesink, T. van der Zee,G.L. Velthof
In het kader van de Klimaat- en Energieverkenning 2021 zijn met het Nationaal Emissiemodel Landbouw (NEMA) prognoses gemaakt voor de emissies van broeikasgassen uit de landbouw (veehouderij en akkerbouw). De emissies van methaan en lachgas, en van kooldioxide uit meststoffen en ureum worden bepaald voor 2020, 2021, 2025 en 2030, met doorkijk naar 2035 en 2040.
Rapport: https://edepot.wur.nl/554348 - Doorwerking Programma Stikstofreductie en Natuurverbetering: Sociaaleconomische analyse van bron- en natuurherstelmaatregelen
Auteurs: Stijn Reinhard,Roel Jongeneel,Monica van Alphen,Luuk Vissers,Marjolein Selten,Rolf Michels,Chloë de Vries
Onderzoek naar de sociaaleconomische effecten van bron- en natuurherstelmaatregelen van het programma Stikstof en Natuurverbetering. Het rapport beoordeelt het effect van krimp van de veestapel op de thema's Leefomgeving en wonen, Gezondheid, Maatschappij, Milieu, Materiële welvaart en Subjectief welzijn.
Rapport: https://research.wur.nl/en/publications/doorwerking-programma-stikstofreductie-en-natuurverbetering-socia - Integraal sturen op doelen voor duurzame landbouw via KPI’s
Auteurs: Doorn, Anne van; Reijs, Joan; Erisman, Jan Willem; Verhoeven, Frank; Verstand, Daan; Jong, Wouter de; Andeweg, Karin; Eekeren, Nick van; Hoes, Anne Charlotte; Kernebeek, Heleen van; Koopmans, Chris; Wagenaar, Jan Paul; Wolf, Pieter de
Deze notitie is bedoeld als achtergrondstuk voor beleidsmakers, betrokkenen bij experimenteergebieden en andere stakeholders die aan de slag zijn met de ontwikkeling van Kritische Prestatie Indicatoren (KPI’s) voor duurzame kringlooplandbouw.Een deel van de auteurs schreef ook een vervolgstudie: ‘Kansen en knelpunten van een systeem van kritische prestatie-indicatoren (KPI’s) om integraal te sturen naar de doelen van kringlooplandbouw’.
Rapporten: https://www.wur.nl/nl/onderzoek-resultaten/onderzoeksprojecten-lnv/soorten-onderzoek/kennisonline/kpis-kringlooplandbouw.htm - Quick scan stikstofproblematiek en biologische veehouderij: Mogelijke bijdrage van de biologische sector aan oplossingsrichtingen voor ammoniakproblematiek
Auteurs: Marleen Plomp, Gerard Migchels
Het onderzoek richt zich op de potentiële bijdrage van biologische bedrijven aan het terugdringen van de ammoniakemissie, en de potentiële voordelen als meer bedrijven rond Nature 2000-gebied overstappen op biologisch. Conclusie: er lijkt perspectief te zijn dat gangbare melkveebedrijven nabij Natura 2000-gebied overgaan op biologische melkveehouderij, mits de markt niet wordt verstoord. Rapport: https://research.wur.nl/en/publications/quick-scan-stikstofproblematiek-en-biologische-veehouderij-mogeli