Bouwstenen

Een belangrijk uitgangspunt is de overtuiging dat iedereen een geldig standpunt heeft en daarom moet worden gerespecteerd. Zorgen voor wederzijds respect is een voorwaarde voor belanghebbenden om zich open te stellen en gedachten en visie te delen. Wederzijds respect draagt ook bij aan een veilige ruimte.

Deelnemers moeten het gevoel hebben dat ze eerlijk worden behandeld en dat ze een gelijk recht hebben om hun mening te uiten. Dit vereist gelijke toegang tot definities, termen, concepten en kennis. Dit algemene principe wordt vaak geschonden. Gelijkheid kan bijvoorbeeld worden geschonden door een impliciete hiërarchie tussen wetenschappers en leken, omdat laatstgenoemden een laag zelfbeeld hebben om vrijuit te spreken.

Mensen luisteren vaak niet naar anderen om ze te begrijpen; ze luisteren om te kunnen reageren. Luisteren met een open geest, open hart en open wil helpt om verbinding te maken. Door echt te luisteren stel je je directe reactie uit, wat vaak leidt tot een dieper niveau van connectie en begrip tussen mensen.

Openheid en transparantie over de aard en het doel van het gesprek leidt tot duidelijke verwachtingen bij de deelnemers. Wie maakt deel uit van de dialoog, wie wordt uitgesloten en waarom is hiertoe besloten? Daarnaast: hoe werkt het besluitvormingsproces en wat zijn de onderliggende aannames en onzekerheden? Openheid en transparantie zullen het vertrouwen vergroten en de verwachtingen verduidelijken.

Een dialoog kan alleen effectief zijn als deelnemers bereid en in staat zijn kritisch te reflecteren op hun aannames, motieven, toezeggingen. Dat geldt ook voor hun rol in de samenleving en hun perspectief en positie ten opzichte van het centrale thema van de dialoog. Reflectie is onlosmakelijk verbonden met de bereidheid om te leren en open te staan voor de standpunten van anderen.

Het vermogen om met conflicten om te gaan is met name van toepassing in gesprekken die deel uitmaken van grotere trajecten met interacties tussen wetenschap en samenleving. Voorbeelden zijn de eiwittransitie of de transitie naar kringlooplandbouw. In dit soort trajecten zijn onvoorspelbare situaties dagelijkse realiteit. Het helpt als deelnemers aan het gesprek manieren vinden om verantwoord om te gaan met deze realiteit. Benaderbaar en adaptief zijn is vooral nuttig voor gecompliceerde, voortdurend veranderende problemen.