Porcine epidemic diarrhea (PED)
Porcine epidemic diarrhea (PED) is een ernstige varkensziekte die met name via mest en verplaatsing van varkens verspreid wordt.
De ziekte wordt veroorzaakt wordt door PED-virus, een coronavirus. In de varkenshouderij in Europa heeft PEDV al eerder gecirculeerd, begin jaren tachtig. Bekender echter is het coronavirus TGEV (transmissible gastro enteritis virus) dat in 1982 in Nederland voor het laatst een ernstige ziekte-uitbraak veroorzaakte bij varkens. Sinds begin 2014 worden in Noord-Amerika ook ziektegevallen gerapporteerd ten gevolge van een ander verwant virus: het swine delta coronavirus (SDCV). Laatstgenoemd virus is nooit in Europa waargenomen.
Klinische verschijnselen
Bij jonge biggen en oudere varkens veroorzaakt PED-virus een darminfectie die gepaard gaat met diarree en vermindering van de groei. Sinds mei 2013 zijn er uitbraken in de Verenigde Staten en Canada met een virulente vorm van dit PEDV. Daarbij zijn vaak zijn heel veel dieren binnen een bedrijf ziek. Er zijn ook recente meldingen van uitbraken in Japan, Mexico en Colombia. Naast diarree wordt er braken en uitdroging gezien. Sterftepercentages van boven 50% zijn geen uitzondering; bij spenende biggen zelfs 30-100%. Het virus wordt vooral overgedragen via de mest.
Waar komt PED voor?
Alleen varkens zijn gevoelig voor dit virus. In het overgrote deel van de Amerikaanse Staten is het PED-virus in 2014 aangetoond op varkensbedrijven. Ook in 2015 circuleert het virus nog steeds in de Verenigde Staten. In Canada zijn de problemen minder groot maar zijn ook bedrijven geïnfecteerd. In China circuleert PEDV al veel langer en in Zuid-Amerika zijn PED-infecties geconstateerd in Mexico en Colombia. In Europa wordt sinds begin 2015 een duidelijke toename van PEDV-uitbraken op varkensbedrijven waargenomen. Hierbij gaat het voor zover bekend om een enkele variant en lijkt de ziekte minder ernstig dan in Noord Amerika.
PED in Europa
Gezien de snelle wereldwijde verspreiding van PEDV is er een toenemende bedreiging van een introductie van PEDV (en SDCV) op varkensbedrijven in Europa. Om de varkensgezondheid in Nederland goed te bewaken, heeft Wageningen Bioveterinary Research daarom in 2015 gewerkt aan de optimalisatie en implementatie van laboratoriumtechnieken om PEDV en ook SDCV zo snel mogelijk te kunnen aantonen.
Sinds 18 december 2015 geldt er in Engeland een meldingsplicht voor PED.
Sinds 18 december 2015 geldt er in Engeland een meldingsplicht voor PED.
Europese aanpak
Goede diagnostische methoden zijn onontbeerlijk voor het snel onderkennen van nieuwe infecties en om goede biosecurity maatregelen te kunnen nemen en te controleren. In samenwerking met andere instituten in Europa (onder andere de CoVetLab partners, www.covetlab.org) heeft Wageningen Bioveterinary Research in 2015 onderzoeken gedaan en validatiestudies uitgevoerd om gevoelige en betrouwbare PCR-detectiemethoden voor PED-virus en immunoassays voor detectie van PED-infecties te ontwikkelen. Deze testmethoden zijn inmiddels geïmplementeerd en kunnen routinematig ingezet worden om verdachte dieren (en bedrijven) te testen.
Verscherpen hygiënemaatregelen
Tegen de virusziekte is in Europa geen vaccin beschikbaar en dieren kunnen alleen behandeld worden met symptoombestrijding. Als de ziekte uitbreekt, kan er niet veel meer gedaan kan worden dan het vaststellen van de infectie en het nemen van uiterste hygiënemaatregelen om de verspreiding zo veel mogelijk te beperken. Varkenshouders wordt geadviseerd om preventief de hygiënemaatregelen op hun bedrijven te verscherpen. Dit houdt in dat bedrijven zo veel mogelijk gesloten moeten zijn voor varkens van buiten het bedrijf en dat zij geen bezoekers toelaten die op andere varkensbedrijven zijn geweest. Transport van varkensmest naar andere bedrijven moet vermeden worden en veewagens moeten goed schoon gemaakt en ontsmet worden.