Achtergrond

Nature-based Solutions gegroepeerd in tien categorieën

Er bestaan allerlei mogelijkheden om de natuur in te zetten als oplossing voor maatschappelijke opgaven: Nature-based Solutions. Denk aan meanderende beken die langer water vasthouden, groene steden die zorgen voor verkoeling of oesterriffen als natuurlijke kustbescherming. Er zijn talloze voorbeelden. Om meer inzicht te verschaffen in de diversiteit en het potentieel van Nature-Based Solutions, hebben onderzoekers ze nu ingedeeld in tien categorieën.

Beter inzicht

Het categoriseren van oplossingen helpt om beter inzicht te krijgen in de uitdagingen die met Nature-based Solutions aangepakt kunnen worden, maar ook in hoe en waar ze het meest effectief zijn. Volgens Daan Verstand, onderzoeker bij Wageningen Environmental Research, is er veel vraag naar zo’n overzicht: "Nature-based Solutions staan volop in de belangstelling bij zowel onderzoekers als beleidmakers en de praktijk. Dit gebeurt veelal voor specifieke toepassingsvelden en onder diverse noemers waaronder 'natuurinclusief', 'building with nature' of 'natuurmaatregelen '. Dit maakt het niet overzichtelijk welke Nature-based Solutions er al zijn. Door al deze oplossingen te categoriseren wordt goed zichtbaar op hoeveel verschillende manieren en plekken Nature-based Solutions kunnen bijdragen aan bijvoorbeeld klimaatadaptatie, het herstellen van de biodiversiteit en het verbeteren van de leefbaarheid.”

NL2120

Om tot een indeling te komen, hebben de onderzoekers het rapport van Nederland 2120 als vertrekpunt genomen. Hierin worden veel verschillende oplossingen genoemd zoals de aanleg van voedselbossen bij stedelijk gebied, het benutten van beekdalen en kreeksystemen voor piek- en seizoensberging en de aanleg van hybride dijken van natuurlijke oorsprong. Deze afzonderlijke oplossingen zijn gegroepeerd op basis van de opgave en de natuurlijke processen waarop ze gebaseerd zijn. Dit heeft geleid tot tien categorieën waarin de inzet van natuur en natuurlijke processen centraal staan. En dus niet de landgebruiksvorm waar ze toegepast kunnen worden. “Op deze manier laten we zien dat natuurlijke processen ons op veel plekken kunnen helpen in de opgaven waar we voor staan, ongeacht de precieze locatie waar de problematiek speelt,” zegt collega-onderzoeker Ilse Voskamp. “Natuurlijk hangt dit wel samen. Sommige oplossingen zijn alleen van toepassing op een bepaald landschapstype omdat bepaalde opgaven specifiek daar spelen. Zo is het herstel van zoet-zout gradiënten en getijdendynamiek specifiek iets dat speelt in riviermondingen. Maar natuurvriendelijke voedselproductie is bijvoorbeeld niet alleen relevant voor het landelijk gebied, het kan ook van meerwaarde zijn voor de opgaven die spelen in het stedelijk gebied. En zoetwaterberging kunnen we zowel in de gebouwde omgeving inpassen als in agrarisch- of natuurgebied.”

Overzicht geven

Het doel is vooral om een overzicht te geven van Nature-Based Solutions die ingezet kunnen worden voor klimaatmitigatie en -adaptatie en tegen het verlies aan biodiversiteit. Daan Verstand: “We hopen dat deze indeling houvast en overzicht biedt in de diversiteit en omvangrijkheid van Nature-based Solutions, maar we zijn ons ook bewust dat dit vooral een aanzet is. Daarmee is het waarschijnlijk niet compleet en allesomvattend. Voortschrijdend inzicht en input van collega’s kan de indeling aanscherpen.”

Vanuit het "Towards a Nature Based Future” project werken we aan een catalogus waarin we deze tien categorieën uitlichten, de effecten in beeld brengen, aandachtspunten voor implementatie benoemen en inspirerende voorbeelden tonen. De catalogus is eind 2023 gereed.

De tien categorieën

NBS categorie	Omschrijving categorie
Dynamisch natuurbeheer	Beheers- en inrichtingsmaatregelen die natuurlijke processen en dynamiek stimuleren en versterken.
Biobased bouwen	Gebruik maken van natuurlijke, lokale en hernieuwbare materialen in de bouw en het realiseren van bijbehorende, duurzame grondstoffen ketens.
Natuurvriendelijke voedselproductie	Voedsel productie die weerbaar is tegen natuurlijke dynamiek en waarbij natuurlijke processen worden benut voor het verbeteren van bodem en biodiversiteit.
Herstellen van riviermondingen	Riviermondingen herinrichten zodat er meer ruimte is voor natuurlijke gradiënten (zoals zoet-zout water overgangen), getijdendynamiek en sedimentatie processen.
Groenblauwe dooradering	Herstellen en aanleggen van verbindende groenblauwe landschapselementen (zowel in urbane als rurale gebieden) onder meer ten gunste van landschapskarakteristiek, natuurlijke plaagbestrijding, gewasbestuiving, corridors voor biodiversiteit, verbetering water- en lucht kwaliteit, verkoeling en waterbuffering.
Natuurlijke kustverdediging	Inzetten op flexibele, adaptieve kustverdediging door benutting, ondersteuning en stimulering van natuurlijke processen, zoals erosie en sedimentatie, en het benutten van de rol van vegetatie daarin.
(Her)inrichten van beken en rivieren	Ingrepen die de afvoer van water vertragen en de opvang- en infiltratiecapaciteit van waterlopen vergroten om zo waterveiligheid en natuurontwikkeling te realiseren.
Vernatten	Meer natuurlijke waterpeilen hanteren om bodemdaling en CO2 emissies te verminderen, beter bestand te zijn tegen droogte, en tevens tegendruk aan verzilting te bieden.
Natuurlijke waterzuivering	Het verbeteren van waterkwaliteit middels natuurlijke processen; gebruik makend van flora, fauna en ondergrond.
Zoetwaterberging	Water vasthouden door het herstellen van de sponswerking van het landschap en grond- en oppervlaktewater aanvullen ten behoeve van piek- en seizoenberging.