Nieuws
Annemarie Wagemakers: ‘Gezondheidsverschillen door sociale omstandigheden zijn onrechtvaardig’
Hoe kunnen we mensen in een achterstandsituatie helpen om gezonder te worden? Dat is de centrale vraag in het participatief actieonderzoek van professor Annemarie Wagemakers. Ze is gespecialiseerd in onderzoek op het terrein van gezondheidsbevordering en het verminderen van gezondheidsverschillen. Op 7 december houdt ze haar inaugurele rede met als titel ‘Participatory Community Health Promotion’.
Een derde van de mensen in Nederland is van plan om gezonder te gaan eten, weet Wagemakers. “De belangrijkste reden hiervoor is het voorkomen van gezondheidsproblemen. Een deel van deze mensen geeft echter ook aan geen geld te hebben om gezonde voeding te kopen. Dit horen we vooral van mensen in een achterstandswijk. Zij hebben niet altijd de middelen, vaardigheden of sociale steun om gezond te leven.”
Vele oorzaken
Bij het verminderen van gezondheidsverschillen is het goed om te kijken naar alle oorzaken voor de verschillen. Niet alleen naar het individu, maar ook naar de omgeving waarin mensen leven. Wagemakers: “De oorzaken van goede of slechte gezondheid liggen vaak buiten de gezondheidssector. Denk aan inkomen, opleiding, migrantenachtergrond en gezondheidsvaardigheden. In onderzoek hebben we oog voor de context. Het doel van ons onderzoek is om inzicht krijgen in wat werkt, voor wie, in welke context en hoe, zodat we samen met de betrokkenen veranderingen kunnen realiseren.”
Mensen in een kwetsbare positie
Mensen in een kwetsbare positie lijden vaker aan ziekten als obesitas, diabetes en infectieziekten. “In de coronapandemie zagen we dat mensen die al een ziekte hadden kwetsbaarder waren”, zegt Wagemakers. “Mensen die al een ziekte hadden, waren ernstiger ziek en hun kans om te overlijden was groter in vergelijking met andere mensen. Gezondheidsverschillen ontstaan door de sociale omstandigheden waarin mensen geboren worden, opgroeien, leven en ouder worden. We beschouwen deze verschillen als oneerlijk, omdat ze vermeden kunnen worden.”
Onderzoekspraktijk veranderen
In participatief actieonderzoek werken onderzoekers samen met de mensen om wie het gaat. “Met participatief actieonderzoek sluiten we aan bij de behoeften en wensen van de betrokkenen. Door met hen samen te werken verzamelen we informatie in en met de praktijk. Tegelijkertijd faciliteren we veranderingen die bijdragen aan gezondheid. Dit betekent dat we informatie steeds terugkoppelen, samen met betrokkenen reflecteren en nieuwe plannen maken. Het is belangrijk om alles goed te documenteren en transparant te zijn. Het is een leerproces met alle betrokkenen.”
Gezondheidsverschillen aanpakken
Met haar onderzoek streeft Wagemakers naar ‘een rechtvaardige wereld waarin iedereen gelijke kansen heeft’. “Ik wil dit samen doen met de mensen om wie het gaat. Mijn oproep is om te investeren in gezondheidsbevordering en ongelijkheden aan te pakken. Ik ben ervan overtuigd dat samenwerken met mensen aan hun gezondheid hen kan helpen om steviger in hun schoenen te staan en hun gezondheid en welzijn te verbeteren.”
Samenwerking in sectoren
Wagemakers is blij dat er nu brede aandacht is voor gezondheid en gelijke kansen. “Mede door corona is er extra aandacht gekomen voor gezondheid en preventie. Dat is mooi en ik blijf optimistisch, maar het moet wel worden ondersteund door beleid. Mensen moeten de mogelijkheden hebben om voldoende te bewegen en gezond te leven. Ik zie steeds vaker dat verschillende sectoren samenwerken om dit voor elkaar te krijgen, zoals de zorg- en welzijnssector. Ze werken samen met elkaar en met de mensen om wie het gaat. De praktijk laat zien dat mensen die er actief mee bezig zijn, meer gezondheidswinst boeken.”