Waarom spoelen visnetten aan op stranden en hoe kan dit voorkomen worden?

Alhoewel er overal in Arctische- en Noordoost Atlantische gebied regelmatig visnetten aanspoelen, is er nog maar weinig bekend over de bronnen en oorzaken hiervan. Dit maakt het een uitdaging om het probleem effectief aan te kunnen pakken. Daarom heeft Wageningen University & Research een nieuwe analysetool ontwikkeld om dergelijk afval beter te kunnen onderzoeken.

Nettenafval van bodemtrawlschepen is de belangrijkste bron van visnetten op stranden

In totaal werden 211 grote delen van trawlnetten (> 50 cm) onderzocht met de hulp van lokale visserij experts. Ook werden 2.908 kleinere netdelen onderzocht. Deze waren voorafgaande aan de analyses verzameld tijdens strandafval opruimingen in Groenland, IJsland, Jan Mayen, Svalbard, Noorwegen, Nederland en Schotland.

Door nauwgezet en systematisch allerlei aspecten zoals de maaswijdte, snij- en scheursporen en andere aanwijzingen te onderzoeken, ontdekte het team dat visnettenafval dat op stranden aanspoelt, niet zozeer bestaat uit complete netten, vaak ook aangeduid als ‘verloren vistuig’, maar uit losse stukken afkomstig van bodemtrawl netten. Waar een beperkt gedeelte van deze netdelen in zee terechtkomt door schade aan het net tijdens het vissen, komt het grootste gedeelte in zee terecht als gevolg van inadequaat afvalmanagement tijdens reparatiewerkzaamheden aan de netten. Daarbij kunnen afgesneden netdelen (‘afsnijdsels’) bedoeld of onbedoeld in zee terechtkomen indien deze niet tijdig verzameld en opgeslagen worden.

Onderzoeker Wouter Jan Strietman: “Op basis van onze onderzoeksresultaten hebben we geconcludeerd dat de meest effectieve maatregel om dergelijk afval op stranden te voorkomen het verbeteren van de verzameling en opslag van nettenafval aan boord van bodemtrawl schepen is, in combinatie met het aanbieden van goede faciliteiten in havens om dit type afval in te zamelen. Daarmee kan een groot deel van het nettenafval op stranden in het Arctische- en Noordoost Atlantische gebied voorkomen worden”.

Verbetering van de scheepvaartveiligheid door verbetering van het afvalbeheer van visnetten

Aangezien sommige netdelen erg groot waren, vormt inadequaat afvalbeheer van afsnijdsels ook een ernstig gevaar voor de scheepvaartveiligheid, met name vanwege het risico dat dergelijke ronddrijvende netdelen in scheepsschroeven terechtkomen. Dit kan schepen onbestuurbaar maken en de bemanning en passagiers in gevaar brengen. Dit risico en de mogelijke gevolgen voor het milieu (denk aan olievervuiling), spelen nog sterker in het Arctische gebied.

Strietman: “Hoe verder naar het noorden er gevaren wordt, hoe kwetsbaarder het milieu is, hoe meer afgelegen de gebieden liggen en hoe moeilijker het wordt om opsporings- en reddingsoperaties uit te voeren. Aangezien er steeds meer visserij plaatsvindt in het Arctische gebied, zijn de risico’s voor vrachtschepen, cruise schepen en vissersschepen ook toegenomen. Daarom zou verbeterd afvalbeheer rondom visnettenafval de veiligheid van de scheepvaart in de Arctische regio aanzienlijk kunnen verbeteren”

Input leveren voor andere initiatieven

In de afgelopen tien jaar zijn er veel initiatieven ontplooid om het probleem van “verlaten, kwijtgeraakt of weggegooid vistuig” (ALDFG) aan te pakken. Binnen deze context is inmiddels belangrijke vooruitgang geboekt door de visserijsector, individuele staten, NGO's en internationale organisaties zoals OSPAR, de EU, IMO, de Arctische Raad, de Nordic Council of Ministers en de FAO. De bevindingen en aanbevelingen van het rapport zullen dan ook bijdragen aan dergelijke lopende initiatieven of kunnen inspiratie bieden voor nieuwe.