De klimaatbestendigheid van rassen en gewassen in de open teelten : Een verkenning naar de mogelijkheden om via teeltmaatregelen, rassenkeuze en de inzet van alternatieve gewassen een klimaatadaptieve landbouw vorm te geven

Samenvatting

Klimaatadaptatie in de landbouw kent meerdere vormen en mogelijkheden. In dit rapport is verkend in hoeverre klimaatadaptatie gerealiseerd kan worden door rassenkeuze, teeltmaatregelen en het telen van alternatieve gewassen. Dat is gedaan door experts te raadplegen, rassenproef-data te benutten van WUR Open Teelten en door praktijkkennis en ervaringen te verzamelen. Om een goede analyse te kunnen maken, is eerst gekeken of de kwetsbaarheden van de huidige gewassen al voldoende in beeld zijn. Voor mais was dat nog niet zo, en dat is in dit onderzoek gedaan. Daaruit komt naar voren dat mais last kan gaan krijgen van nattere omstandigheden (zaai, oogst bemoeilijkt) terwijl hogere temperaturen de groei kunnen bevorderen, vooral in het voorjaar. Droogte heeft met name een effect op de gewasproductie en kwaliteit van de mais. Voor de gewassen wintertarwe, zomertarwe en mais is een rassenanalyse gedaan op basis van de rassenproeven. Hieruit is de productie per ras vergeleken en is verkend in hoeverre er verschillen optreden bij neerslagtekorten. Voor wintertarwe is geen verband gevonden. Bij zomertarwe zijn wat verschillen in productie per ras onder droge omstandigheden te zien, maar is het verband niet heel sterk. Bij mais wel: hoe groter het neerslag tekort, hoe lager de productie. De gegevens van de rassenproeven in Overijssel tonen dat de productie met 1 ton per hectare daalt per 50mm extra neerslagtekort. Ook doen bepaalde rassen het relatief beter dan anderen onder droge omstandigheden. Aanpassingen in de aardappelteelt kunnen helpen om het gewas hoogproductief en weerbaar te maken tegen klimaatverandering. Drempels tussen aardappelruggen kan water dat valt laten infiltreren, zodat het later beschikbaar is voor de plant. Hitte kan bestreden worden door te koelen met sprinkler installaties of het aanleggen van bredere ruggen, zodat de warmte langer wegblijft van de knollen. De verkende opties bieden op korte (teeltmaatregelen in aardappelteelt, rassenkeuze mais) of langere termijn (nieuwe gewassen, ras-ontwikkeling) handvatten voor klimaatadaptatie in de open teelten. Deze moeten nog wel in meer detail uitgewerkt worden. Dank aan Derk van Balen, Peter Kromann, Herman Schoorlemmer, Jan Kamp en Erik Reijnierse voor de review en hun inhoudelijke bijdragen aan dit onderzoek.