De kustzone is niet langer de ideale ‘kinderkamer’ voor schol

De temperatuur van de Noordzee is de afgelopen 20 jaar met bijna een halve graad gestegen – twee keer zoveel als het wereldwijde gemiddelde. Dat becijferde het European Environment Agency in 2022. Die stijging heeft allerlei gevolgen voor vissoorten. Theoretisch ecoloog Karen van de Wolfshaar van Wageningen Marine Research onderzocht wat de impact van het warmere zeewater is op de voortplanting en groei van schol, een economisch belangrijke platvissoort. “Bij Wageningen Marine Research kunnen we putten uit de gegevens uit vele jaren van monitoring en een berg aan ecologische kennis”, vertelt ze. “Veel onderzoek aan vis wordt op Europees niveau gecoördineerd. En omdat Nederland de grootste platvisvisserij heeft, coördineert Nederland het onderzoek naar deze soorten.”

Prangende vragen

Onderzoekers van Wageningen Marine Research deden een aantal opvallende ontdekkingen. “Schol is eerder gaan paaien en de kleine scholletjes bereiken ook eerder de kinderkamers, een maand vroeger dan eind vorige eeuw”, vertelt Van de Wolfshaar. Daarnaast lijkt het volgens haar erop dat schol op andere plekken gaat paaien. “Van oudsher paaien de schollen langs de Britse kust, in het Kanaal, waarna de bevruchte eitjes door de zeestroming worden meegenomen richting de Nederlandse kust. Een van de prangende vragen is: als de vissen eerder in het seizoen of op andere plekken gaan paaien, bijvoorbeeld noordelijker, komen de eitjes dan nog wel in onze ondiepe kustzone, de kinderkamers, terecht? Als ze in de diepere delen van de Noordzee terechtkomen, of zelfs in de diepe troggen voor de Noorse kust, dan zijn ze kansloos.”

Schol is een koudwatersoort, in tegenstelling tot bijvoorbeeld tong, die de voorkeur geeft aan warmer water. Dat is belangrijk in het licht van klimaatverandering. “Nu al zien we dat schol onze warmere kustzone steeds minder gebruikt als kinderkamer. Eerst verdwenen al de tweejarige vissen naar dieper, kouder water, de laatste tijd ook de éénjarige. Misschien vertrekken op termijn ook de nuljarige eerder in het seizoen naar dieper water, maar dat weten we nog niet goed.”

Impact op de visserij

Dat de jonge scholletjes nu nog maar één seizoen blijven hangen in het ondiepe Nederlandse kustwater, is volgens Van de Wolfshaar nadelig: “In dieper water heb je meer dieren die wel een scholletje lusten. Daardoor heb je een hogere sterfte.”

Daarnaast is er een ander probleem, merkt de ecoloog op. “Mogelijk wordt in die kinderkamer de sekse van de jonge visjes vastgelegd”, zegt ze. “We weten dat de temperatuur daar invloed op heeft. Bij andere platvissen weten we dat zich in warmer water relatief meer mannetjes ontwikkelen. Mannetjes zijn over het algemeen kleiner als ze volwassen zijn. Dat heeft dus een directe impact op de visserijopbrengst.”