Lumpy skin disease

Lumpy skin disease

Lumpy skin disease (of nodulaire dermatose) is een virusziekte bij runderen, veroorzaakt door een pokkenvirus.

Runderen zijn het meest vatbaar voor lumpy skin disease. Ook oryxen, giraffen en impala's zijn gevoelig gebleken bij experimentele infectie, maar de rol die de wilde fauna speelt is nog onduidelijk. Dit virus is verwant aan het geiten-en-schapenpokkenvirus en het menselijke pokkenvirus. Lumpy skin disease is niet besmettelijk voor mensen.

Het virus dat de ziekte veroorzaakt is een virus van het geslacht Capripox van de familie Poxviridae.

Verspreiding

Lumpy skin disease werd voor het eerst gerapporteerd in 1929 in Zambia. Rapportages uit andere landen volgden spoedig en vanaf de vijftigerjaren van de vorige eeuw komt het voor in alle landen ten zuiden van de Sahara en het eiland Madagaskar. In 1988 brak de ziekte in Egypte uit en verspreidde zich naar Israël, waar de ziekte inmiddels is uitgeroeid. De ziekte komt nu ook voor in Azië.

Import van runderen en kleine herkauwers uit besmette gebieden is verboden. Uitbraken in wilde herkauwers zijn niet bekend maar verschillende soorten zijn gevoelig voor het virus. Ook deze dieren uit besmette gebieden mogen niet geïmporteerd worden. Het risico dat de ziekte in Nederland uitbreekt, is heel klein.

Besmetting

Besmette dieren scheiden het virus uit in lichaamsvloeistoffen zoals neusuitvloeiingen, speeksel, melk en sperma. Besmetting kan dan ook plaatsvinden via speeksel of melk van een geïnfecteerd dier. In open wonden ten gevolge van blaasvorming wordt ook veel virus aangetroffen. Door direct contact en via een insect zou het virus ook overgedragen worden. Het betreft hier waarschijnlijk een mechanische overdracht van virus, waarbij het virus niet vermeerdert in het insect. Het virus is zeer stabiel in weefsel en lichaamsvloeistoffen. Hoewel het virus niet vermeerdert in insecten, kunnen vliegen en muggen tot vier dagen na contact met een geïnfecteerd de ziekte overbrengen naar andere dieren.

Symptomen

De ernst van de ziekte kan sterk variëren per diersoort, maar ook het virus varieert in virulentie, het ziekmakend vermogen. De morbiditeit kan oplopen tot 50% van de koppel, terwijl sterfte meestal beperkt blijft tot maximaal 10%.  

Het ziekteverloop kent over het algemeen twee fasen waarin koorts optreedt. In de eerste fase wordt naast koorts ook een slechte eetlust, kwijlen en reductie in de melkgift waargenomen. Ook oogontstekingen komen voor die zelfs tot blindheid kunnen leiden. In deze fase zijn ook verschillende lymfeknopen vergroot.

Aan het einde van deze fase en/of aan het begin van de tweede fase ontstaan pijnlijke knobbels van 1-2 centimeter in diameter. Ontstekingen in de bek en de luchtwegen treden ook in deze fase op. Tijdens het verloop van de ziekte kunnen de knobbels gaan zweren en diepe littekens vormen. Vaak komt ook vochtophoping in de poten voor. Bijkomende bacteriële infecties in de uier (mastitis) en pezen en gewrichten (kreupel) zijn gerapporteerde complicaties van lumpy skin disease. De ziekte leidt in lage percentages tot abortus en (tijdelijke) onvruchtbaarheid.

Bestrijding

In Afrika bestaat een vaccin tegen deze ziekte. Een vaccin gebaseerd op het schapen-en-geitenpokkenvirus zorgt voor immuniteit tegen lumpy skin disease. Na vaccinatie zijn de dieren minimaal twee jaar en waarschijnlijk de rest van hun leven immuun tegen de ziekte. In landen waar lumpy skin disease heerst, is naast inenten vectorcontrole een belangrijke manier om schade als gevolg van de ziekte te beperken. Voor gebieden zoals de Europese Unie die vrij zijn van de de ziekte is het van belang te voorkomen dat de ziekte geïntroduceerd wordt. Binnen de Europese Unie geldt daarom een importverbod van runderen en kleine herkauwers uit landen waar lumpy skin disease heerst.

Vaccin

Er is in Nederland geen vaccin tegen lumpy skin disease.

Publicaties