Vinger aan de klimaatpols

Volgens het Klimaatakkoord van Parijs (2015) moet de gemiddelde mondiale temperatuurstijging behoorlijk onder (‘well below’) 2 graden Celsius blijven. Verder moeten de 190 deelnemende landen hun best doen om de stijging te beperken tot 1,5 graden Celsius. Daarvoor is nodig dat er netto geen uitstoot van broeikasgassen meer plaatsvindt in 2050.

Tijdens klimaatonderhandelingen, zoals tijdens de toppen in Parijs en Glasgow, presenteren landen hun plannen om de emissie van CO₂ en andere broeikasgassen te verminderen. Ze willen ontbossing tegengaan, de methaanuitstoot verminderen of stoppen met het gebruik van steenkool. Het lijkt er dan ook op dat er de komende tijd veel gaat gebeuren om het klimaat (en onszelf) te redden. Maar hoe weten we of al die activiteiten écht plaatsvinden en of ze voldoende zijn?

Verontrustend

Het NewClimate Institute in Berlijn doet daar onderzoek naar, samen met Climate Analytics (Berlijn) en het Potsdam Institute for Climate Impact Research. Dit consortium houdt alle inspanningen en intenties van landen tegen het licht en analyseert of ze voldoende bijdragen aan de internationale afspraken van Parijs en Glasgow. Hoogleraar Niklas Höhne – die een leerstoel heeft bij het Departement Omgevingswetenschappen in Wageningen en verbonden is aan het Wagenings Insituut voor Milieu en Klimaatstudies (WIMEK) – is oprichter van het NewClimate Instituut en initiatiefnemer van het consortium.

Höhne vertelt dat er bij het vaststellen of een land op de goede weg is, veel complicaties zijn. “Er worden verschillende methodes gebruikt om de grootte van de uitstoot te bepalen. Ook is vaak niet duidelijk hoe de emissies zich zullen ontwikkelen tegen het licht van bevolkingsgroei, vergrijzing of toenemende welvaart. Verder is niet helder wat de voorstellen precies inhouden. Kortom, we lopen tegen talloze onzekerheden aan in de cijfers. Die cijfers gebruiken we voor een klimaatmodel dat ook nog de nodige onzekerheden kent.”

“Maar zelfs zonder duidelijke cijfers kunnen we concluderen dat we nog heel ver af zijn van het halen van de doelstellingen van Parijs. Als we niets doen bereiken we aan het eind van deze eeuw een opwarming van naar schatting 2,4 graden Celsius. En sommige van de deelnemers hebben zelfs geen enkel plan voor de implementatie van maatregelen vóór 2030. Dat is zeer verontrustend.”

Climate Action Tracker

Het resultaat van het onderzoek is te vinden via de website Climate Action Tracker. Daar is voor elk land in kaart gebracht of de plannen voldoende zijn om de klimaatdoelen te halen. Een blik op de tracker leert dat slechts enkele landen hun zaken enigszins op orde hebben: Costa Rica, Ethiopië, Kenia, Marokko, Nepal, Nigeria, Gambia en het Verenigd Koninkrijk. Maar grote uitstoters zoals Rusland en de Verenigde Staten scoren een dikke onvoldoende.

Höhne denkt dat de Climate Action Tracker mensen en organisaties kan helpen om ‘hun’ overheid bij de les te houden. “Er is altijd de vraag of bedrijven en overheden het echt goed doen, of dat ze alleen maar bezig zijn met ‘de etalage’. Bedrijven willen graag een groen imago: ‘als je met onze luchtvaartmaatschappij vliegt, compenseer je de CO₂-uitstoot van de vlucht’. Voor dat imago doen ze flink hun best. Voor de consument is het vrijwel onmogelijk om te controleren of ze echt doen wat ze zeggen. Voor overheden geldt hetzelfde. Wij doen veel moeite om te controleren of landen hun ambities waarmaken. Met de informatie die we beschikbaar stellen via de Climate Action Tracker kunnen stemgerechtigde burgers en ngo’s de overheden vervolgens confronteren met hun inspanningen of het gebrek eraan.”

Lees het hele verhaal in het online magazine WIMEK’s Climate stories