Vogelgriep bij pluimvee, updates 2025/2026

De NVWA neemt officiële monsters na een melding van een verdenking op een pluimveelocatie. Dat kan elke locatie zijn met vogels.

De monsters worden direct na ontvangst door WBVR geanalyseerd. Als vogelgriep is vastgesteld wordt de NVWA op de hoogte gesteld. Het ministerie van LNV (NVWA) stelt de besmetting op het bedrijf vervolgens vast. Als er een zone met maatregelen wordt ingesteld, wat gebeurt bij elke uitbraak met meer dan 50 vogels, wordt de besmette locatie op Rijksoverheid.nl gepubliceerd.

Bij een besmetting van een locatie met minder dan 50 gehouden vogels doet de NVWA een risicobeoordeling en stelt vast of zo’n locatie een risico vormt voor verdere verspreiding. Als dat risico klein wordt geacht stelt de minister geen beperkingszone in en wordt de besmetting alleen genoemd op de website van de NVWA.

Ook dode wilde vogels worden bij WBVR getest op de aanwezigheid van vogelgriep.

Vogelgriep wordt veroorzaakt door aviaire influenza virussen. Vogelgriep komt van nature voor bij wilde watervogels en is zeer besmettelijk voor pluimvee (kippen, eenden en kalkoenen).

Besmette vogels verspreiden het virus via:

• luchtwegen, oogvocht en mest
• besmet materiaal zoals voer, kratten en transportmiddelen
• mensen die met hun schoenen of kleding in contact zijn geweest met het virus
• stof uit een besmette stal (die door de lucht wordt verspreid)

Het hoog pathogene vogelgriepvirus wordt meegebracht door wilde watervogels die naar Nederland trekken om hier te overwinteren. Het seizoen van besmettingen loopt hierdoor doorgaans van oktober tot en met april, al lijkt het virus tegenwoordig jaarrond aanwezig onder wilde vogels in Nederland. 

In Nederland is er momenteel één commercieel vaccin op de markt dat is geregistreerd voor gebruik bij pluimvee. Dit vaccin is gebaseerd op een laagpathogene aviaire influenza H5N2 virus uit 1986. Dit vaccin zal niet voldoende effectief zijn tegen de hoogpathogene vogelgriepvirus variant H5N1 die momenteel in Nederland wordt aangetroffen.

In het buitenland zijn enkele andere vaccins beschikbaar die mogelijk werken tegen H5-vogelgriepvirussen. Deze zijn echter niet geregistreerd in Nederland en mogen dus ook niet worden toegepast. Wageningse wetenschappers zijn bezig met het testen van diverse vaccins tegen het hoogpathogene H5N1 virus. Doel is het vinden van een vaccin dat de ziekte bestrijdt en verspreiding van het virus voorkomt. 

Indien een vaccin in Nederland is geregistreerd dan is dit uitgebreid beoordeeld op risico voor mens, dier en omgeving. De European Medicin Authority (EMA) ziet daar op toe op Europees niveau. In Nederland ziet het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) toe op naleving. Zij hebben een speciale afdeling die zich richt op diergeneesmiddelen: Bureau Diergeneesmiddelen. 

Ongeregistreerde vaccins, zoals de vaccins die nu worden getest door Wageningen Bioveterinary Research, zullen eerst moeten worden beoordeeld en geregistreerd in Nederland om te worden toegelaten als diergeneesmiddelen. De beoordeling wordt uitgevoerd door EMA en CBG, en hiermee wordt de voedselveiligheid in Nederland bewaakt.

Sommige varianten van de vogelgriep zijn overdraagbaar op mensen, dit noemen we een zoönose. De kans dat een mens besmet raakt is klein, en als dat gebeurt dan zijn de symptomen meestal mild. Het is wel belangrijk om besmetting van mensen zoveel mogelijk te voorkomen. Het virus zou zich in de mens kunnen aanpassen (door mutatie), waarna het zich ook zou kunnen gaan verspreiden tussen mensen. Daarom adviseren we met klem om direct contact met zieke en dode wilde vogels en pluimvee te vermijden.

Vogels, pluimvee, en bij uitzondering ook andere dieren, kunnen op diverse manieren vogelgriep oplopen:

• Via direct contact met besmette vogels of karkassen; besmette vogels verspreiden het virus via luchtwegen, oogvocht en mest
• Via indirect contact met wilde vogels, bijvoorbeeld met besmette uitwerpselen
• Via besmet materiaal zoals voer, kratten, transportmiddelen en mensen die via hun schoenen of kleding in contact zijn geweest met het virus

Wilt u meer informatie over het afschermen en ophokken van uw hobbypluimvee dan kunt u het beste de website van het NVWA raadplegen. Op de site van RVO kunt u checken of er in uw omgeving een vervoersbeperking voor pluimvee geldt. Op de website van de Rijksoverheid vindt u de actuele landelijke maatregelen.

Honden en katten

Ook honden en katten kunnen gevoelig zijn voor vogelgriep, waarschijnlijk vooral via het eten van dode vogels. Het is daarom belangrijk om de hond aan te lijnen in een waterrijk gebied waar mogelijk dode vogels liggen. Een hond of kat met vogelgriep kan verschijnselen hebben als koorts, hijgen en benauwdheid, sloomheid, oogontsteking en soms oog- en neusuitvloeiing en zenuwverschijnselen zoals trillen of wankel lopen.

Konijnen

Bij konijnen die je in de tuin houdt is de kans zeer klein dat zij besmet raken met het vogelgriepvirus.

Raak vooral de vogel niet aan! Een gevonden dode vogel kunt u doorgeven aan Dutch Wildlife Health Centre. Die organisatie verzamelt gegevens over de doodsoorzaken van wilde vogels. Geef ringgegevens van dode vogels door aan het Vogeltrekstation.  

Contact dode vogel

Het is goed om te weten dat er een heel klein risico is dat mensen vogelgriep krijgen. Heeft u een dode vogel aangeraakt? Was uzelf dan goed met zeep en spoel daarna goed af. Als u binnen twee weken na het aanraken van een dode vogel ziek wordt, dan is het verstandig om contact op te nemen met uw huisarts. Wilt u meer informatie over het risico van vogelgriep voor de mens, kijk dan op de website van het RIVM. 

Op sommige opvanglocaties voor wilde vogels wordt gebruik gemaakt van sneltesten voor vogelgriep. Dit betreft een sneltest voor griepvirussen bij mensen. Deze is minder gevoelig en betrouwbaar dan de PCR-test voor vogelgriepvirussen.

Wilt u meer informatie over de ophokplicht dan kunt u het beste de website van het NVWA raadplegen. Hier kunt u lezen wat de actuele landelijke maatregelen zijn en wat de afschermplicht bij hobbyhouders inhoudt. Op de website van de Rijksoverheid vindt u de actuele landelijke maatregelen.

Papegaaien

Papegaaien mogen buiten in de volière, ze vallen niet onder de afschermplicht. De kans dat jouw papegaaien besmet raken is klein. Dat zou bijvoorbeeld kunnen gebeuren wanneer ontlasting van een besmette (water)vogel in de volière komt. Wil je materialen uit de natuur in de volière leggen? Leg deze dan eerst 3 dagen apart.