Dossier

Waterkwaliteit

Schoon water is om vele redenen belangrijk: bijvoorbeeld voor volksgezondheid, landbouw, voedsel, biodiversiteit, toerisme en recreatie. Maar de waterkwaliteit staat onder druk, met name door intensivering van de landbouw, chemische verontreiniging, klimaatverandering en verstedelijking. Ondanks dat de waterkwaliteit in Nederland de laatste jaren is verbeterd, voldoet deze op veel plekken nog niet aan de doelen die gesteld zijn in de Europese Regelgeving via de Kaderrichtlijn Water (KRW).

Wageningen University & Research onderzoekt hoe en op welke plekken de waterkwaliteit verslechtert en wat de oorzaken zijn. Op basis van deze kennis zoeken we naar oplossingen, berekenen wat de (immateriële) kosten zijn en onderzoeken welke regelgeving er nodig is. Daarbij beperken we ons niet tot het water zelf en de directe omgeving, maar kijken we naar het hele landschap en watersysteem. We combineren kennis van hydrologie, morfologie, fysische chemie en ecologie om te komen tot een integrale aanpak van de waterkwaliteit.

Bekijk de 6 thema's

Chemische waterkwaliteit

De waterkwaliteit van natuurlijke systemen wordt onder andere beïnvloed door chemische stoffen die in het water terecht komen. Toxische stoffen, microplastics, medicijnresten en nutriënten (voedingsstoffen) vanuit huishoudens, industrie, of de landbouw verontreinigen het water. Dit kan, naast een achteruitgang van waterkwaliteit, schadelijke uitwerkingen hebben op planten, dieren en andere organismen.

WUR onderzoekt hoe chemische verontreiniging het water belast, welke gevolgen dit heeft en hoe de waterkwaliteit verbeterd kan worden. We kijken bijvoorbeeld hoe nutriënten vanuit de landbouw naar het oppervlaktewater afspoelen en welke effecten dit heeft op grondwater, gewassen en bodem. Daarnaast wordt er veel onderzoek gedaan naar de potentie van bufferzones om de stroom van afvalstoffen vanuit de landbouw naar het oppervlaktewater te beperken. Bufferzones liggen tussen landbouwgebied en het oppervlaktewater, en kunnen met behulp van fysische, chemische en biologische processen deze stoffen (deels) vastleggen of verwijderen. Aangezien de bijdrage van fysisch-chemische processen al redelijk bekend is, zet het huidig onderzoek vooral in het op in het kaart brengen van de effecten van ongewervelden in de bufferzones

Publicaties over chemische waterkwaliteit

Experts in chemische waterkwaliteit

Water en landschap

Beken, rivieren en meren maken deel uit van een groter landschap en watersysteem. De kwaliteit van deze wateren is dan ook afhankelijk van hoe het landschap en het watersysteem functioneert en is ingericht. Alleen naar het water zelf kijken is niet genoeg.

Het landgebruik en de waterhuishouding in hoger gelegen gebieden bepaalt bijvoorbeeld de beschikbaarheid en samenstelling van het water in de lagergelegen beekdalen, en beïnvloedt zo de ecologische waterkwaliteit: de planten, zoogdieren, vissen en andere organismen. WUR gebruikt een integrale benadering waarin we onderzoeken hoe het hele landschap functioneert en welke (herstel)maatregelen effectief doorwerken op de waterkwaliteit.

Publicaties over water en landschap


Experts over water en landschap

Ecologie en biodiversiteit

Welke planten, dieren en andere organismen in een bepaald water voorkomen is mede afhankelijk van de waterkwaliteit en andersom. Door onder andere chemische verontreiniging, onvoldoende stroming in droge perioden en het ontbreken van habitat, staat de ecologische waterkwaliteit onder druk. Verbetering van de waterkwaliteit begint bij kennis van wat gewenste soorten nodig hebben en of hieraan wordt voldaan.

Zo moeten soorten bijvoorbeeld herstelde plekken kunnen bereiken en hier de juiste omstandigheden vinden. We onderzoeken welke maatregelen bijdragen aan het behoud van de soort op lange termijn en wat de effectiviteit van deze maatregelen is. Op tal van plekken kijken we naar de staat van de biodiversiteit en de effectiviteit van bestaande en nieuwe ecologische herstelmaatregelen. Op grond hiervan stellen we monitoringsadviezen op en ontwikkelen we nieuwe technieken voor monitoring en beoordeling.

Publicaties over ecologie en biodiversiteit

Experts op ecologie en biodiversiteit

Hydrologie en morfologie

Om de waterkwaliteit te verbeteren, spelen het gedrag van het water (hydrologie) en de vorm van de watergang (morfologie) een belangrijke rol. WUR onderzoekt hoeveel water er op een bepaalde plek stroomt, met welke snelheid, welke weg het water aflegt en welke stoffen er onderweg in terechtkomen.

Op basis van deze kennis kijken we hoe waterlichamen, zoals beken, sloten en rivieren, anders ingericht kunnen worden en wat de effecten zijn voor waterkwaliteit, maar ook waterveiligheid en -zekerheid. We werken bijvoorbeeld aan beekherstel, waarbij we beken weer laten meanderen. Hierdoor neemt de biodiversiteit en ecologische waterkwaliteit toe. Bovendien legt zo'n beek door de vele bochten een langere weg af waardoor het bij droogte meer water vasthoudt en bij stortbuien het water geleidelijk afvoert.

Publicaties over hydrologie en morfologie

Experts op hydrologie en morfologie

Grote wateren

In Nederland hebben we grote wateren, zoals de Waddenzee, het IJsselmeer en het rivierengebied. Dit zijn watersystemen die belangrijk zijn voor vele aquatische organismen, en soorten planten en dieren die daarvan afhankelijk zijn. WUR onderzoekt hoe deze watersystemen zodanig ingericht kunnen worden dat ze ecologisch goed functioneren: is er bijvoorbeeld voldoende, maar ook het juiste voedsel beschikbaar?

Door bijvoorbeeld onderzoek te doen naar onderwaterleven bij de Marker Wadden kunnen we vaststellen hoe het met de ecologische waterkwaliteit gesteld is. We maken gebruik van natuurlijke oplossingen en zoeken een middenweg tussen de verschillende gebruiksfuncties, zoals ecologie, recreatie, economie, landbouw en visserij.

Publicaties over grote wateren

Experts op grote wateren

Innovatieve monitoring

In het waterbeheer wordt monitoring vooral ingezet om de status van de waterkwaliteit te bepalen. Om waterkwaliteit te verbeteren, is het belangrijk een diagnose van de knelpunten te stellen en te kunnen beoordelen of de genomen maatregelen het gewenste effect hebben. Met de huidige monitoringsmethoden is het echter maar (beperkt) mogelijk om te achterhalen waarom de toestand is zoals die is.

WUR onderzoekt hoe innovatieve monitoringstechnieken, zoals DNA metabarcoding, sensoren en dataloggers, kunnen worden ingezet om metingen op te schalen in ruimte en tijd en ze een completer beeld te verkrijgen van de situatie. Vervolgens worden ook tools ontwikkeld om verzamelde data geautomatiseerd te analyseren en een diagnostisch oordeel te geven van de waterkwaliteit. Deze informatie kan worden aangewend om passende maatregelen te treffen die de waterkwaliteit verbeteren.

Projecten

Publicaties

Tool

Expert op innovatieve monitoring

Meer nieuws


Video's

- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan

- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan