
Nieuws
Klimaatverandering zet Afrikaanse cacaoproductie onder druk
Klimaatverandering heeft grote gevolgen voor de productie van cacao in West- en Centraal-Afrika. Dit blijkt uit onderzoek van Wageningen University & Research. In de regio wordt meer dan 70% van de wereldwijde cacao verbouwd. Door veranderingen in temperatuur en neerslag worden sommige gebieden minder geschikt voor de cacaoteelt, terwijl andere delen juist kunnen profiteren.
Onderzoekster Paulina Asante uit Ghana en collega’s gebruikten een computermodel om de impact van klimaatverandering tegen 2060 te simuleren in vier landen: Ivoorkust, Ghana, Nigeria en Kameroen. In Ivoorkust wordt verwacht dat tot 50% van het huidige teeltgebied verloren zou kunnen gaan, wat de productie daar aanzienlijk kan verminderen. Ghana zal een gematigde afname van het geschikte gebied zien, terwijl Nigeria en Kameroen juist een grotere teeltoppervlakte kunnen verwachten. In Kameroen kan de productie zelfs met 60% toenemen, terwijl Nigeria een stijging van ongeveer 40% zou kunnen realiseren.

Risico op meer ontbossing
Deze verschuivingen kunnen ertoe leiden dat cacaoteelt zich verplaatst naar ongerepte gebieden, wat kan leiden tot meer ontbossing, legt onderzoeker Niels Anten van Wageningen University & Research uit. “Kameroen heeft relatief veel regenwoud, en cacao wordt vaak verbouwd in gebieden waar van oorsprong tropische bossen groeiden. Hierdoor komen deze gebieden onder druk te staan.”
"De impact van klimaatverandering op cacao vraagt om een gezamenlijke aanpak. Het raakt elke schakel in de keten: boeren kampen met lagere opbrengsten, bedrijven krijgen te maken met hogere kosten, en consumenten zien de prijzen stijgen”, vertelt Pauline Assente. “Hoewel samenwerking soms lastig kan zijn, is het cruciaal om huidige productieregio’s te helpen zich aan te passen en de productie op bestaande plantages te behouden. Dit voorkomt cacaogedreven ontbossing elders en zorgt ervoor dat ontbossingsvrije beleidsmaatregelen, zoals de EUDR (zie kader), echt effect hebben."
Nieuwe EU-wet moet ontbossing voorkomen
Met nieuwe importregels probeert de Europese Unie ontbossing in de wereld tegen te gaan. Hiervoor wordt in september de nieuwe wet Regulation of Deforestation-free Products (EUDR) van kracht. Het verbiedt de import naar de Europese Unie van producten die afkomstig zijn uit gebieden die na 2021 zijn ontbost, waaronder cacao.
Onzekere factoren in de verwachting
In de modellen die de onderzoekers gebruikten komt alles wat we nu weten over zowel de fysiologie van cacao zelf als de mogelijke veranderingen in het klimaat in West en Centraal Afrika samen. Maar er zijn daarbij veel zaken die we nog niet goed genoeg begrijpen. Een daarvan is het effect van de toenemende hoeveelheden CO2 in de atmosfeer. Omdat CO2 de fotosynthese stimuleert kan deze factor zelf de opbrengst positief beïnvloeden en daarmee de negatieve effecten van droogte en hitte temperen. De mate waarin dit effect in de toekomst plaats zal hebben is onzeker. Verder weten we nog niet goed genoeg hoe bloei en vruchtvorming op opwarming gaan reageren, terwijl ook de invloed van ziekten en plagen zal veranderen. Verder onderzoek hiernaar is hard nodig, niet alleen voor cacao, maar voor alle gewassen als we de landbouw beter op de toekomst willen voorbereiden.
Grote gevolgen voor boeren
Voor veel boeren in West-Afrika, die al te maken hebben met lage inkomens en beperkte toegang tot hulpmiddelen, kan klimaatverandering ingrijpende gevolgen hebben. Om de negatieve effecten op te vangen, is het belangrijk dat de productie per hectare omhooggaat. Daarvoor zijn voldoende mogelijkheden. Zo is er nog een groot verschil tussen de potentiële en de feitelijke cacaoproductie in West- en Centraal-Afrika. Beter bodembeheer en gerichte bemesting kunnen helpen. Ook agroforestry, waarbij cacaobomen onder andere bomen worden geteeld, biedt mogelijkheden. Schaduwbomen kunnen de temperatuur verlagen en de luchtvochtigheid stabiliseren. Ze kunnen ook andere producten opleveren, waardoor boeren hun inkomsten kunnen spreiden. “Het kiezen van de juiste schaduwbomen is daarbij essentieel. Sommige bomen gebruiken te veel water, wat droogteproblemen kan verergeren. Het is daarom belangrijk om bomen te selecteren die passen bij het lokale klimaat en de bodemgesteldheid”, aldus Danaë Rozendaal, een andere onderzoeker in het team. Ook het ontwikkelen van cacaorassen die beter bestand zijn tegen hitte en droogte, en scholing voor boeren, kan helpen om de productie op peil te houden of zelfs te verhogen.
In het onderzoek werkten de WUR-groepen Centre for Crop Systems Analysis, Plant Production Systems en Forest Ecology & Forest Management samen met een scala aan cacaobedrijven, internationale en nationale onderzoeksinstellingen, NGO’s en lokale overheden in het door de Noorse overheid gesteunde CocoaSoils.
Prijs van chocolade
De impact van klimaatverandering op de cacaoteelt is ook nu al merkbaar. Cacaobomen, die doorgaans 20 tot 30 jaar meegaan, hebben het zwaar door hogere temperaturen en onvoorspelbare regenval. Hierdoor mislukte eerder een deel van de teelt in Ivoorkust. Consumenten merken dit aan de hoge prijs van chocolade. Sommige fabrikanten spelen hierop in door bijvoorbeeld alternatieven zoals stukjes koek in chocoladerepen te verwerken, zodat ze minder cacao hoeven te gebruiken. “Ik verwacht niet dat cacao in de toekomst zo schaars wordt dat we chocoladeletters alleen nog onder de microscoop kunnen vinden,” vertelt Anten met een knipoog, “maar het is belangrijk dat de sector zich aanpast aan het veranderende klimaat.”
Het onderzoek naar de gevolgen van klimaatverandering op de productie van cacao in West- en Centraal-Afrika is nog niet afgerond. Zo wordt er op dit moment gekeken naar de mate waarin West-Afrika in de toekomst binnen de beperkingen van het EUDR aan de toenemende vraag naar cacao kan voldoen.
Nederland en cacao
Het klimaateffect op cacao heeft ook economische consequenties voor Nederland, een van de grootste spelers in de mondiale cacao-industrie. Nederland is de op één na grootste exporteur van cacao en verwerkt grote hoeveelheden tot chocolade en andere producten, die wereldwijd worden geëxporteerd. De jaarlijkse Nederlandse export van cacao en cacaoproducten bedraagt bijna 10 miljard euro, een bedrag dat bijna gelijk is aan de exportwaarde van de zuivel- en eisector samen. Dit maakt cacao de vierde grootste exportsector van het land.