Nieuws
Vertrouwen opbouwen met voedseltraceersystemen
Ons voedselsysteem verandert snel. Er komen steeds meer nieuwe producten zoals plantaardige vleesvervangers, kweekvlees en eiwitten uit microalgen. Deze ontwikkelingen bieden kansen om wereldwijde uitdagingen, zoals voedselzekerheid en duurzaamheid, aan te pakken. Maar om te kunnen nagaan of dit voedsel veilig, duurzaam en eerlijk geproduceerd wordt, hebben we goede traceersystemen nodig, zeggen onderzoekers Lan van Wassenaer en Juliette Fraser van Wageningen University & Research.
Voedseltraceerbaarheid betekent dat de reis van voedselproducten van oorsprong tot consument wordt gevolgd. Dit houdt in dat elke stap in de toeleveringsketen wordt vastgelegd. Dit is essentieel om de veiligheid, transparantie en duurzaamheid van voedsel te verbeteren. Dankzij traceerbaarheid kunnen bronnen van besmetting snel worden opgespoord bij uitbraken, worden ethische en duurzame aankoopbeslissingen ondersteund en wordt fraude tegengegaan. Zo kunnen traceerbaarheidssystemen bijvoorbeeld ingrediëntenvervanging opsporen of de milieu-impact van toeleveringsketens meten, waardoor consumenten vertrouwen krijgen in de herkomst en kwaliteit van hun voedsel.
Traceerbaarheid is meer dan een technische vereiste; het is een fundament voor vertrouwen in ons voedselsysteem
Hoe werkt een traceersysteem?
Moderne traceerbaarheidssystemen combineren traditionele en geavanceerde methoden. Analytische technieken, zoals laboratoriumtests, leveren gedetailleerde chemische en microbiologische gegevens op, maar zijn vaak duur en tijdrovend. Automatisering via barcodes, sensoren en QR-codes maakt realtime monitoring van de locatie en toestand van producten mogelijk. Blockchaintechnologie voegt een extra laag transparantie toe door fraudebestendige gegevens van het productieproces vast te leggen. Hoewel elke methode zijn voordelen heeft, blijven kosten, schaalbaarheid en infrastructuur belangrijke uitdagingen.
Uitdagingen bij nieuwe voedingsmiddelen
Opkomende voedselinnovaties brengen unieke uitdagingen met zich mee waar bestaande traceerbaarheidssystemen niet altijd goed op zijn voorbereid. De complexe productieprocessen van plantaardige en gekweekte voedingsmiddelen vragen om op maat gemaakte systemen die specifieke ingrediënten en methoden kunnen volgen. Daarnaast bemoeilijken regelgeving en privacyvraagstukken de invoering van nieuwe traceertechnologieën. Om deze obstakels te overwinnen, is samenwerking tussen verschillende sectoren nodig, net als de ontwikkeling van gestandaardiseerde protocollen en investeringen in flexibele, kostenefficiënte systemen.
Slimmere systemen ontwerpen
Het ontwerpen van effectieve traceerbaarheidssystemen vraagt om een afweging van technologieën op basis van criteria zoals nauwkeurigheid, betrouwbaarheid, kosten, gebruiksgemak en standaardisatie. Het is daarbij belangrijk om methoden af te stemmen op specifieke doelen, zoals het opsporen van allergenen of het verifiëren van ethische inkoop. Sterke bestuurskaders die regelgeving opstellen en zorgen over gegevensprivacy aanpakken, zijn cruciaal om systemen te creëren die niet alleen technisch efficiënt zijn, maar ook breed toegankelijk.
Techniek en sociale factoren in balans
Hoewel technische innovaties belangrijk zijn, hangt het succes van voedseltraceerbaarheidssystemen ook af van menselijke en organisatorische factoren. Hoge kosten, ingewikkelde procedures en de noodzaak van specialistische kennis kunnen de invoering belemmeren, vooral bij kleinere bedrijven. Bovendien zorgt het harmoniseren van standaarden tussen regio’s voor eerlijkheid en vergemakkelijkt het de internationale handel. Door technische oplossingen te combineren met praktische sociale overwegingen, kunnen traceerbaarheidssystemen inclusiever en effectiever worden.
Voordelen voor consumenten en beleidsmakers
Voor consumenten bieden traceerbaarheidssystemen meer transparantie, waardoor ze beter geïnformeerde keuzes kunnen maken over de veiligheid, echtheid en duurzaamheid van hun voedsel. Snellere reacties op besmettingsproblemen verkleinen gezondheidsrisico’s, terwijl gedetailleerde informatie over herkomst aansluit bij ethische en milieubewuste waarden.
Beleidsmakers krijgen met traceerbaarheidssystemen middelen in handen om voedselveiligheidsregels te versterken, fraude te bestrijden en duurzaamheid te bevorderen. Ze kunnen de uitstoot in toeleveringsketens monitoren en aansluiten bij wereldwijde klimaatdoelstellingen, waardoor deze systemen een sleutelrol spelen in het ontwikkelen van veerkrachtige voedselsystemen.
De rol van onderzoek
Wageningen University & Research (WUR) loopt voorop in het verkennen van oplossingen, zoals via het KB37-project en het recent gelanceerde FutureFoodS-partnerschap. Deze projecten richten zich op het evalueren van traceermethoden, het bevorderen van samenwerking en het aanpakken van uitdagingen in de transitie van voedselsystemen. Door expertise uit voedselveiligheid, economie en biobased onderzoek te combineren, wil WUR kaders creëren die bijdragen aan de ontwikkeling van duurzame en veerkrachtige voedselsystemen.
“Traceerbaarheid is meer dan een technische vereiste; het is een fundament voor vertrouwen in ons voedselsysteem,” aldus van Wassenaer en Fraser. “WUR blijft investeren in innovaties en samenwerkingen om de transparantie, duurzaamheid en betrouwbaarheid van ons voedsel te vergroten. Voor zowel consumenten, beleidsmakers als bedrijven biedt dit kansen om bij te dragen aan een eerlijker en duurzamer voedselsysteem.”