Wat is vogelgriep, vogelpest, aviaire influenza

Vogelgriep

Wat is vogelgriep (aviaire influenza) en hoe verspreidt dit virus zich? Kunnen mensen er ook ziek van worden? En wat zijn er voor maatregelen mogelijk om vogelgriep te voorkomen? Dit en meer leest u op deze pagina van Wageningen Bioveterinary Research (WBVR). Dit onderzoeksinstituut verzorgt de diagnostiek rondom vogelgriep in Nederland en adviseert de overheid over preventie en bestrijding.

Lees meer over de actuele situatie

Wat is vogelgriep?

Aviaire influenza (AI) staat ook wel bekend als vogelgriep. Het is een verzamelnaam voor verschillende griepvirussen. Er bestaat een milde en een ziekmakende vorm van vogelgriep. De meeste virussen zijn van de milde variant; Laag Pathogene Aviaire Influenza (LPAI). Kippen die besmet zijn met LPAI virussen hebben lichte ziekteverschijnselen. LPAI-virussen van het type H5 of H7 kan zich echter aanpassen (muteren) tot een zeer ziekmakende variant; Hoog Pathogene Aviaire Influenza (HPAI). Bij kippen die besmet zijn met HPAI-virussen wordt zeer ernstige ziekte gezien, met tot 100% sterfte.

Subtypen vogelgriep

Het aviaire influenza-virus wordt onderverdeeld naar de twee eiwitten die op de buitenkant van het virus aanwezig zijn: Haemagglutinine (H) en Neuraminidase (N).

Er zijn op dit moment 16 H-typen en 9 N-typen bekend, die in verschillende combinaties kunnen voorkomen. Het virus bestaat uit een laag- en een hoogpathogene (= laag en hoog ziekte verwekkende) variant. Alle subtypen kunnen laagpathogeen zijn voor de kip, dus ook H5 en H7.

Milde vorm (LPAI)

De effecten van het laagpathogene virus variëren van zeer lichte verschijnselen tot ernstige ziekte.

Kenmerken:

  • Luchtwegbezwaren
  • Eiproductiedaling
  • Milde tot zware ontsteking van de luchtpijp
  • Longontsteking
  • Gezwollen kop

Als er hoge sterfte is bij deze variant dan komt dit meestal door secundaire infecties. Het gevaar is altijd aanwezig dat deze laagpathogene varianten kunnen veranderen in hoogpathogene varianten na introductie in kippen en kalkoenen.

Het is niet uitgesloten dat er regelmatig introducties plaatsvinden van de laagpathogene variant, die kunnen muteren in hoogpathogene vairanten.

Gevaarlijke vorm (HPAI)

Klassieke vogelpest wordt veroorzaakt door hoogpathogene influenzastammen. Deze behoren tot nu toe altijd tot de subtypen H5 of H7. Het virus veroorzaakt ernstige ziekte en plotselinge toename in sterfte.

Kenmerken:

  • Oedeem aan hoofd, aangezicht en nek onderhuidse bloedingen in poten, lellen en de kam
  • Weefselsterfte
  • Luchtwegproblemen
  • Overvloedige traanvorming
  • Ontsteking bijholte van de neusholte
  • Diarree
  • Sloom
  • Ruw verenkleed
  • Eiproductiedaling

Kunnen mensen ziek worden van vogelgriep?

Sommige varianten van de vogelgriep zijn overdraagbaar op mensen, dit noemen we een zoönose. De kans dat een mens besmet raakt is klein, en als dat gebeurt dan zijn de symptomen meestal heel mild. Het is wel belangrijk om besmetting van mensen zoveel mogelijk te voorkomen. Het virus zou zich namelijk kunnen aanpassen (door mutatie), waarna het zich ook zou kunnen gaan verspreiden tussen mensen. Daarom adviseren we met klem om direct contact met zieke en dode wilde vogels en pluimvee te vermijden.

Hoe verspreidt vogelgriep zich?

Wilde (water)vogels die naar Nederland trekken om hier te overwinteren brengen het vogelgriepvirus mee. Het seizoen van besmettingen loopt hierdoor doorgaans van oktober tot en met april. Besmetting van pluimvee vindt plaats via direct of indirect contact, bijvoorbeeld via uitwerpselen. Het risico bij buitenuitloop is daarom veel hoger. Aangezien steeds meer pluimvee vrije uitloop kent, zal het risico op vogelgriep in Nederland toenemen. Verder vormt de (illegale) import van siervogels een risico. De kans dat vogelgriep via de import van pluimvee, broedeieren en pluimveeproducten naar Nederland komt is vermoedelijk klein.

Er loopt een monitoringsprogramma naar vogelgriep in Nederland, zodat we nieuwe introducties snel op kunnen sporen.

Welke maatregelen kan een pluimveehouder nemen?

Vogelgriepvirussen in de wilde vogels kunnen we niet bestrijden. Wel kunnen bedrijven veel maatregelen nemen om risico’s te verlagen. Toepassing van bioveiligheidsmaatregelen moet het virus buiten de stal kunnen houden. Het is een kwestie van instellen en strikte naleving en dat vraagt volharding en discipline. Naarmate pluimveebedrijven hoger in de piramide zitten (zoals fokbedrijven), wordt er meer geïnvesteerd in bioveiligheid. In dit soort bedrijven zie je dan ook dat met hoge uitzondering insleep plaatsvindt van vogelgriep. Voor pluimveebedrijven waar de kippen buiten lopen, en dus contact kunnen hebben met de omgeving, is de uitdaging vele malen groter om infectie te voorkomen.

Kunnen we pluimvee inenten tegen vogelgriep?

Vaccineren van pluimvee is mogelijk, maar er zitten veel haken en ogen aan. In onderstaand bericht zetten we vier overwegingen op een rij.

Wat voor onderzoek vindt er plaats naar vogelgriep?

Wageningen Bioveterinary Research (WBVR) test monsters van pluimvee van bedrijven waar een verdenking is, en van dode wilde watervogels. Zo sporen we vogelgriep zo vroeg mogelijk op. 

WBVR onderzoekt ook de herkomst van vogelgriep, door genetische analyse van nieuwe virussen in Nederland. Daarnaast onderzoeken we of de virussen op bedrijven op elkaar lijken, om zo de transmissieroute in beeld te brengen. Verder onderzoekt WBVR de introductie van vogelgriep op pluimveebedrijven, de risicofactoren en nieuwe methoden om wilde (water)vogels uit de uitloop te weren. WBVR kan daarnaast testen of desinfectiemiddelen effectief zijn in het doden van het vogelgriepvirus Ook testen we nieuwe vaccins tegen vogelgriep op hun effectiviteit.