Nieuws
Verbeterde raffinage palmolie leidt tot schoner eindproduct
Palmolie wordt veel in de voedselindustrie toegepast en ook in de keuken van Aziatische en Afrikaanse landen. Om de kwaliteit van deze olie zo hoog mogelijk te krijgen, wordt ruwe olie geraffineerd (bewerkt). Naast de vele voordelen, heeft dit ook een belangrijk nadeel. Er kunnen tijdens de raffinage namelijk schadelijke stoffen ontstaan die in de palmolie terechtkomen. Onderzoeker Sergio Oey van Wageningen University & Research ontdekte dat het beter kan. In de afgelopen 5 jaar heeft hij bij Wageningen Food Safety Research nauw samengewerkt met partners uit de industrie. Zijn bevindingen staan in het proefschrift ‘In pursuit of healthier palm oil: Reducing 2- & 3-MCPD esters, and glycidyl esters in organic palm oil via intricate mitigation strategies’. Hij promoveert op 15 september 2023.
Door het raffinageproces van palmolie krijgt de olie een neutrale geur, smaak en kleur, blijft het product langer houdbaar, is beter bestand tegen verhitting en kunnen eventuele ongewenste stoffen zoals pesticiden of biociden worden verwijderd. Maar het nadeel van raffineren is dat er -onder invloed van o.a. hoge temperaturen en de aanwezigheid van chloorhoudende moleculen- er voor de gezondheid schadelijke stoffen kunnen ontstaan. In zijn proefschrift gaat Oey in op 3 van deze stoffen (2-MCPD esters, 3-MCPD esters en glycidyl esters) die in alle geraffineerde, plantaardige oliën kunnen voorkomen, maar met name in palmolie.
Experimenteren in een ‘mini-fabriek’
Oey heeft tijdens zijn studie gebruik gemaakt van een kleine-raffinage opstelling met een capaciteit van 100 kg olie, die geïnstalleerd was in een grote olieverwerkend bedrijf. In de kleine raffinage opstelling kon hij het raffinageproces goed simuleren en op een veilige en consistente manier monsters voor het onderzoek verzamelen. De mini-fabriek heeft als voordeel ten opzichte van laboratoriumexperimenten dat de raffinage condities zoals verhitting, afkoeling, het mengproces en filtering meer in de buurt komen van het daadwerkelijke grootschalige olieverwerkingsproces. De opschalingsstap en de daarmee gepaarde uitdagingen zijn ook vele malen kleiner dan wanneer men ineens van een laboratoriumschaal naar full-scale moet gaan.
Verschillende raffinagemethoden
In het onderzoek zijn verschillende raffinage methoden doorontwikkeld met als doel het verlagen van de drie procescontaminanten. Deze methoden zijn in twee wetenschappelijke publicaties als open-access artikelen gepubliceerd. De eerste methode richt zich op olieraffinage op basis van fysische raffinage en de tweede methode op basis van chemische raffinage. Het grootste verschil tussen de twee raffinagemethoden is de wijze waarop de vrije vetzuren uit de olie verwijderd worden. Vrije vetzuren hebben een negatieve impact op de houdbaarheid van de olie en dit zorgt ervoor dat de olie minder bestand is tegen hoge temperaturen, zoals tijdens bakken en braden.
Bij fysische raffinage worden vrije vetzuren verwijderd d.m.v. stoomdistillatie onder vacuüm en hoge temperatuur. Bij chemische raffinage wordt de ruwe olie van te voren gewassen met water waarbij wateroplosbare chloorhoudende verbindingen verwijderd worden. De vrije vetzuren worden daarna zogenaamd verzeept met een base en verwijderd uit de olie. Het voordeel hiervan is dat de benodigde temperatuur bij chemische raffinage een stuk lager kan zijn waardoor er veel minder schadelijke stoffen ontstaan dan bij de fysische raffinage. Nadeel is dat het productverlies groter is door de chemische reacties. Bij de fysische raffinage zijn er methoden ontwikkeld om de ontstane procescontaminanten te verwijderen in een nabewerkingsstap.
Tot slot heeft Oey een verdiepend onderzoek uitgevoerd om beter inzicht te krijgen in de soort en aard van de chloorhoudende moleculen die in de ruwe olie aanwezig zijn en als voorlopers kunnen fungeren in de vorming van 2- en 3-MCPD esters.
De sleutel
In de discussie van zijn proefschrift suggereert Oey dat een combinatie van zowel elementen uit de fysische als chemische raffinage weleens de sleutel zou kunnen zijn tot een universele raffinagemethode. Deze zou dan toegepast kunnen worden op allerlei soorten plantaardige oliën om de eerder genoemde schadelijke stoffen in die oliën ook te verminderen.