Persbericht
Eurekaprijs voor Wageningse insectenambassadeur Marcel Dicke
De Eurekaprijs voor wetenschapscommunicatie 2013 is toegekend aan professor Marcel Dicke van Wageningen University. Hij ontvangt deze oeuvreprijs voor zijn jarenlange publieksactiviteiten waarin hij de veelzijdigheid, bijzonderheden en mogelijkheden van insecten op creatieve en enthousiaste wijze voor het voetlicht wist te brengen. Dicke kreeg de Eurekaprijs op 1 oktober aan het slot van de Vakconferentie voor wetenschapscommunicatie, vlak voor de start van het Weekend van de Wetenschap. Voor de categorie media ontving het team van Vroege Vogels de Eurekaprijs.
De uitreiking in Rotterdam van de Eurekaprijs gebeurde door de voorzitter van NWO, Prof. Jos Engelen en de president van de KNAW, Prof. Hans Clevers. Voor de Eurekaprijzen komen wetenschappers respectievelijk journalisten in aanmerking die in staat zijn gebleken wetenschappelijk onderzoek op een uitstekende manier naar een breed publiek uit te dragen.
De Wageningse hoogleraar Entomologie Marcel Dicke (1957) combineert uitstekend wetenschappelijk onderzoek met een passie om wetenschap voor een breed publiek toegankelijk te maken. In 2007 werd hem de Spinozapremie (ook wel Nederlandse Nobelprijs genoemd) toegekend voor zijn wetenschappelijk werk. Hij leidde het team van Wageningen University dat in 2006 de eerste Academische Jaarprijs won. Hiermee organiseerde zijn team het wetenschapsfestival 'Wageningen -City of Insects' dat meer dan 20.000 bezoekers trok en wereldwijde belangstelling van media kreeg.
Marcel Dicke is ook auteur van het populair-wetenschappelijke boek Blij met een dooie mug waarin hij in kernachtige en onderhoudende verhalen de verbinding van insecten met ons dagelijks leven beschrijft. Samen met zijn team produceerde hij het Insectenkwartet en het boek Muggenzifters en mierenneukers. Een doorbraak in de keuken en voor hobbykoks bracht Het Insectenkookboek dat hij samen met professor Arnold van Huis en kookdocent Henk van Gurp schreef. Het rijk geïllustreerde boek over insecten als nieuwe, duurzame dierlijke eiwitbron wordt door Columbia University Press in de Verenigde Staten in februari 2014 in het Engels uitgebracht. Als Dicke de vraag wordt voorgelegd waarom we insecten zouden moeten eten is zijn eerste reactie: ‘Omdat ze zo lekker zijn!’ en daarna vertelt hij alle achterliggende voordelen. Zijn pleidooi voor insecten op onze menukaart presenteerde hij in 2009 bij TEDx Amsterdam en in 2010 bij TED Global in Oxford op enthousiaste en bevlogen manier. Zijn TED presentaties zijn al ruim 550.000 keer bekeken.
Insectenambassadeur
Dicke’s wetenschappelijk onderzoek heeft laten zien dat planten geen weerloze slachtoffers van plantenetende insecten zijn: in reactie op vraat produceren planten geuren die de vijanden van de planteneters aantrekken, een verschijnsel dat Dicke samenvat als ‘planten die om hulp schreeuwen’. Inmiddels is dit wereldwijd voor meer dan 50 plantensoorten in 21 plantenfamilies aangetoond. Het blijkt een algemene eigenschap van planten te zijn.
De metafoor kenmerkt zijn insteek om wetenschap aantrekkelijk te maken voor een breed publiek. Zijn vele activiteiten om het belang van insecten voor de wereld duidelijk te maken (‘zonder insecten geen leven op aarde’) hebben hem de bijnaam de Insectenambassadeur opgeleverd.
Als leider van de leerstoelgroep Entomologie wist hij een breed en enthousiast team van insectenkundigen (entomologen) om zich heen te formeren. Dit team doet onder meer baanbrekend onderzoek naar actuele medische thema’s waarbij insecten een rol spelen, zoals malariamuggen, knutten en teken die de ziekte van Lyme kunnen verspreiden. Recente evaluaties door internationale commissies hebben het onderzoek van de leerstoelgroep Entomologie op alle criteria (kwaliteit, productiviteit, relevantie en levensvatbaarheid) als excellent gekwalificeerd.
Momenteel is prof. Dicke op uitnodiging gasthoogleraar aan de vooraanstaande Amerikaanse Cornell University in Ithaca, New York.