Vaccineren tegen komkommerbontvirus en tomato brown rugose

Enkele groepen plantenvirussen verspreiden zich gemakkelijk via contact van de ene naar de andere plant. Deze virussen, waaronder de groepen potexvirussen en de tobamovirussen, bereiken zeer hoge concentraties in de plant en kunnen voor grote schade zorgen. Deze ziekten zijn het best beheersbaar wanneer resistente rassen kunnen worden gebruikt, maar dit is helaas nog niet altijd mogelijk en is de praktijk aangewezen op het toepassen van strenge hygiënemaatregelen.

Een strategie die momenteel wordt ingezet om schade door een virusinfectie met Pepinomozaïekvirus (PepMV, een potexvirus) te beperken, is het opzettelijk besmetten van tomatenplanten met een zwak isolaat (of zwakke isolaten) van dit virus. Dit zwakke isolaat veroorzaakt nauwelijks symptomen in de plant en de geoogste vruchten zijn goed verkoopbaar. Door deze vaccinatie is de kans op ernstige symptomen na een daaropvolgende infectie met een meer agressief isolaat van PepMV beduidend verminderd.

Het mechanisme erachter, de zgn. cross-protectie, is al sinds 1929 bekend en werd al in de 70er jaren toegepast in de Nederlandse tomatenteelt. Destijds werd een door het Proefstation Naaldwijk ontwikkelde zwakke stam van het tomatenmozaïekvirus (ToMV, een tobamovirus) succesvol gebruikt omdat in de toenmalige tomatenrassen nog geen resistentie ingekruist was. Voor het komkommerbontvirus en het tomato brown rugose fruit virus (beiden tobamovirussen) bestaat nu belangstelling voor het ontwikkelen en toepassen van zwakke isolaten.

Hoewel er een toenemende belangstelling is voor de toepassing van zwakke stammen om virusproblemen te beheersen zijn er ook de nodige vragen over de bredere impact en langetermijneffecten van deze strategie. In een literatuurstudie zullen vanuit de nationale en internationale literatuur de mogelijkheden van vaccins tegen het komkommerbontvirus en het tomato brown rugose fruit virus, maar ook de beperkingen en bedreigingen worden belicht.