Dossier
Klimaat en energie
In 2020 moet Nederland 14% van haar energie duurzaam opwekken, zo is afgesproken in het Energieakkoord. Zowel op land als op zee wordt daarom flink geïnvesteerd in wind- en zonne-energie. Wageningen University & Research onderzoekt de kansen voor een natuurinclusieve inbedding van windmolens en zonnepanelen in het landschap. Daarnaast kijken we naar de impact van (de winning van) zowel hernieuwbare als fossiele brandstoffen op het ecosysteem en hoe ecologische effecten te ondervangen.
Zonne-energie
Zonne-energie
Onder druk van de doelstellingen van het Energieakkoord schieten de zonneparken als paddestoelen uit de grond in Nederland. Dat gebeurt veelal op landbouwgrond en veelal gericht op een maximale energieopbrengst. Om dit op een duurzame manier te doen, heeft Wageningen University & Research het Solar Research Programme ontwikkeld.
Lees meer over onderzoek naar zonne-energie
Nieuws
-
Energietuin van de toekomst combineert duurzame energieopwekking, natuur én landschap - Energieopwekking kan van waarde zijn voor landschap en omgeving. Dat willen de Natuur en Milieufederaties (NMF’s) en Wageningen University &... -
In de toekomst houden zonnepanelen zichzelf schoon - Zonnepanelen moeten nu nog regelmatig gereinigd worden door glazenwassers doordat hun coating vies wordt. Dunne bewegende laklaagjes van vloeibare... -
Snelle groei zonneparken: kansen voor biodiversiteit en landbouw? - De aanleg van zonneparken in Nederland maakt een snelle groei door. Dit gaat niet zonder enige discussie. Wat is de plek van zonneparken in het... -
Nationale Landschapsenquête: minste waardering voor de Randstad, Drenthe haalt hoogste cijfers - De Randstad heeft het minst aantrekkelijke landelijk gebied van Nederland, terwijl Drenthe de hoogste rapportcijfers scoort. Dat blijkt uit de... -
Grond in beweging; uitdagingen voor boeren, burgers en overheid in Flevoland - De komende decennia treden er in Flevoland grote veranderingen op in het grondgebruik. Van oudsher is Flevoland dé landbouwprovincie van...
Projecten
-
Wageningen Solar Research Programme Om de doelstellingen van het Energieakkoord te halen zet de Nederlandse regering onder meer fors in op zonne-energie. Dit uit zich in een grote... -
Energietuinen Nederland: Duurzame energieopwekking, natuur, landschap recreatie en educatie Duurzame energieopwekking kan van waarde zijn voor landschap en natuur. Dat willen de Natuur en Milieufederaties (NMF’s) en Wageningen... -
Beschrijving eigenschappen bestaande zonneparken: ontwikkeling biodiversiteit en landschappelijke inpassing Tot 2050 voorziet men in Nederland een behoefte aan ca. 30.000 ha zonneparken op het land. Er worden negatieve effecten op bodem en... -
Natuurinclusieve energietransitie De link met biodiversiteit is evident maar waar liggen er belangrijke hiaten in kennis en hoe kunnen we die invullen? Hoe kunnen we vervolgens de... -
Zonnepanelen natuur en landbouw Vanwege de energietransitie wordt een grote toename voorzien van zonneparken op landbouwgronden. Dit roept vragen op bij politiek, overheden, burgers...
Links
Publicaties
-
Moet kunnen
Moet kunnen, Volkskrant, 2019-10-22, Margriet Oostveen, https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/zonnepanelen-in-natura-2000-gebied-moet-dat-wel-kunnen~b8ed36d
-
Insectenfeestje tussen de panelen
Insectenfeestje tussen de panelen, Nederlands Dagblad, 2019-10-17, Renske Marseille en Tonie Mudde;Insectenfeestje tussen de panelen, de Volkskrant, 2019-10-16, Renske Marseille en Tonie Mudde, https://www.volkskrant.nl/wetenschap/zonnepanelen-kunnen-bijdragen-aan-meer-bloemetjes-en-bijtjes~bf1425e
-
Zonneparken bieden mooie kansen voor biodiversiteit
Zonnepanelen kunnen bijdragen aan meer bloemetjes en bijtjes, De Volkskrant, 2019-10-15, Renske Marseille en Tonie Mudde, https://www.volkskrant.nl/wetenschap/zonnepanelen-kunnen-bijdragen-aan-meer-bloemetjes-en-bijtjes~bf1425e;Zonneparken bieden mooie kansen voor biodiversiteit, VVA 2019 nr. 4, 3 pagina's, 2019-10-01
-
Landbouwgrond moet 10 jaar herstellen van zonnepark
Landbouwgrond moet 10 jaar herstellen van zonnepark, Boerderij, BB3 Ed. 33 Nr. 194, 2019-08-28, Lydia van Rooijen
-
'Theoretisch bieden daken genoeg plek': Waar laat Nederland al die zonnepanelen?
'Theoretisch bieden daken genoeg plek": Waar laat Nederland al die zonnepanelen?, Resource, jrg. 13, nr. 18, p. 9, 2019-05-23, Albert Sikkema, http://edepot.wur.nl/477837
-
Zonneparken natuur en landbouw
Wageningen : Wageningen Environmental Research (Wageningen Environmental Research rapport 2945) - p.
-
Colruyt kweekt kruiden zonder daglicht; Zo smaakt dat, hightech basilicum
Colruyt kweekt kruiden zonder daglicht, De Standaard, 2018-11-29, Dorien Knockaert
-
Literatuurstudie en formulering richtlijnen voor een ecologische inrichting van zonneparken in de provincies Groningen en Noord-Holland : Eindrapportage
Groningen : University of Groningen - p.
-
Kwetsbare soorten voor energie-infrastructuur in Nederland : overzicht van effecten van hernieuwbare energie-infrastructuur en hoogspanningslijnen op de kwetsbare soorten vogels, vleermuizen, zeezoogdieren en vissen, en oplossingsrichtingen voor een natuurinclusieve energietransitie
Wageningen : Wageningen Environmental Research (Wageningen Environmental Research rapport 2883) - p.
-
Er komt een nieuwe dimensie in ons landschap
Er komt een nieuwe dimensie in ons landschap, Landwer, nr. 3, p. 30-33, 2017-10-01, Rob Janmaat, https://issuu.com/Landwerk/docs/position-paper-energielandschappen
Contact met onze experts
-
ir. JJL (Jeroen) Sluijsmans Kwartiermaker, samenwerking
-
dr.ing. S (Sven) Stremke Landschappelijke inpassing en publiek draagvlak/ scientific officer
-
AGM (Alex) Schotman Biodiversteit en bodemkwaliteit
-
ir. CLM (Chris) de Visser Inpassing in agrarische bedrijfssystemen en nieuwe technologieën
-
FM (Francine) Loos Communicatie
Windenergie
Windenergie
De grootschalige ontwikkeling van windparken op de Noordzee heeft ingrijpende gevolgen voor zowel de natuur als de ruimtelijke ordening, en daarmee voor alle Noordzeegebruikers. Er zijn voor de overheid, windenergiesector, natuurbeschermingsorganisaties en visserij- en aquacultuursector nog veel kennisleemten in te vullen.
Ook bij windmolens op land ontwikkelen onderzoekers van Wageningen University & Research kennis en technieken voor het minimaliseren van effecten op natuur. Zo worden foerageergebieden van kwetsbare vogels en vleermuizen ontzien, en economische schade voor windenergieleveranciers voorkomen.
Lees meer over onderzoek naar windenergie
Nieuws
-
Energietuin van de toekomst combineert duurzame energieopwekking, natuur én landschap - Energieopwekking kan van waarde zijn voor landschap en omgeving. Dat willen de Natuur en Milieufederaties (NMF’s) en Wageningen University &...
-
Een realistische kijk op zeewierproductie in de Noordzee - Op basis van de huidige stand van kennis is een inschatting gemaakt van de ordegrootte van het mogelijke ruimtebeslag van zeewierproductie binnen... -
Win-Wind: medegebruik van windmolenparken op zee haalbaar en winstgevend maken - Windmolens op zee in Offshore Windparken (OWPs) worden momenteel gezien als een belangrijke maatregel voor de overgang naar duurzame energie en om... -
Nieuwe aanpak nodig voor bescherming Noordzee en Cariben - Al meer dan 30 jaar zet prof. Han Lindeboom zich in voor de bescherming van de Nederlandse zeeën: de Noordzee en de zeeën in ons deel van de... -
Energiesystemen van de toekomst testen - Voor het eerst in Europa is in Lelystad een testfaciliteit voor slimme energie geopend. Op deze ACRRES Smart Grid Test-locatie kunnen bedrijven slimme...
Projecten
-
Energietuinen Nederland: Duurzame energieopwekking, natuur, landschap recreatie en educatie Duurzame energieopwekking kan van waarde zijn voor landschap en natuur. Dat willen de Natuur en Milieufederaties (NMF’s) en Wageningen...
-
Scour protection ontwerp voor verbetering van de biodiversiteit in offshore windparken op de Noordzee Het BENSO-project zal methoden en technieken ontwikkelen en implementeren voor de verbetering van de biodiversiteit in offshore windparken. Het... -
Natuurinclusieve Wind op Zee Nederland wil op grote schaal investeren in de ontwikkeling van windparken op zee (Noordzee2030). Tegelijkertijd heeft ons land verplichtingen rond... -
Doorrekenen effecten Wind op Zee op visserij Op de Noordzee zullen volgens Routekaart 2030 veel extra windmolens geplaatst worden. Dat heeft gevolgen voor de visserij (beschikbaarheid van... -
Aanpak populatieschattingen vleermuizen LNV wil komen tot betere kennis over het voorkomen en de verspreiding van alle Nederlandse vleermuissoorten. De huidige informatie is niet (voldoende)...
Links
Publicaties
-
In search of pipistrelle bats: study aims to reveal impact of offshore wind turbines
Op zoek naar ruige dwergvleermuizen: Studie moet effecten van windmolens op zee in kaart brengen, Resource september 2019 p. 12-15, 2019-09-19, Roelof Kleis, https://edepot.wur.nl/5027;In search of pipistrelle bats: study aims to reveal impact of offshore wind turbines, Resource september 2019 p. 12-15, 2019-09-19, Roelof Kleis, https://edepot.wur.nl/5011
-
Ruige dwergvleermuizen krijgen zenders voor onderzoek naar windparken op zee
Ruige dwergvleermuizen krijgen zenders voor onderzoek naar windparken op zee, NH nieuws, 2019-09-14, Jurgen van de Bos, https://www.nhnieuws.nl/nieuws/252854/ruige-dwergvleermuizen-krijgen-zenders-voor-onderzoek-naar-windparken-op-zee
-
Quantifying harbour porpoise foraging behaviour in CPOD data: identification, automatic detection and potential application
IJmuiden : Wageningen Marine Research (Wageningen Marine Research report C039/19) - p.
-
Geschiktheid zeewindparken voor maricultuur en passieve visserij : Een kwalitatieve beoordeling van geschiktheid van windparklocaties voor voedselproductie
Yerseke : Wageningen Marine Research (Wageningen Marine Research rapport C044/19) - p.
-
Biogene riffen in de Noordzee : actuele en potentiële verspreiding van rifvormende schelpdieren en wormen
Den Helder : Wageningen Marine Research (Wageningen Marine Research rapport C058/19) - p.
-
Vissen bij wisselend tij : een notitie over de (cumulatieve) sociaaleconomische effecten van ontwikkelingen die invloed hebben op de Nederlandse kottervisserij
Wageningen : Wageningen Economic Research (Wageningen Economic Research nota 2019-063) - p.
-
Wind op Zee : bepaling van de waarde van geplande windparkgebieden voor de visserij
Wageningen : Wageningen Economic Research (Wageningen Economic Research nota 2019-011) - p.
-
Harbour seal monitoring and evaluation for the Luchterduinen offshore windfarm : Final report
Texel : Wageningen Marine Research (Wageningen Marine Research rapport C074/18) - p.
-
Vissen tussen de molens
Vissen tussen de molens, LNV in beeld, 2018-09-08, Sandra van Noord, http://edepot.wur.nl/474749
-
Longline visserij op schol : een pilot onderzoek naar effectiviteit van longlines voor de visserij op schol
IJmuiden : Wageningen Marine Research (Wageningen Marine Research rapport C003/19) - p.
Offshore olie en gas
Offshore olie en gas
Offshore olie- en gaswinning: wat voor effect heeft het op de natuur van kust & zee? En wat te doen met afgedankte olie- en gasplatforms? Wageningen University & Research onderzoekt ecologische effecten, maar ook kansen voor nieuwe natuur rondom olie- en gasplatforms op zee.
Lees meer over onderzoek naar offshore olie en gas
Nieuws
-
Milieu-experts: olieplatforms bieden ook ecologische kansen - Om en nabij olie- en gasplatforms leeft de zee vaak op, met ruimte voor bedreigde en exotische soorten. Onder de huidige reguleringen worden... -
30 jaar monitoring van bodemdaling op Ameland - Er is de laatste jaren steeds duidelijker sprake van bodemdaling met effecten op de natuur als gevolg van de gaswinning op Ameland. Dichtbij het... -
Nieuwe zeeworm (Syllis vittata) gevonden aan gasplatform in Noordzee - Er zijn twee exemplaren van een zeeworm, die tot nu toe nog niet in Nederlandse wateren was gesignaleerd, aangetroffen in de Noordzee aan een... -
Nieuw leefgebied bodemdieren op oude gasplatforms in de Noordzee - In de Noordzee liggen naar schatting 30.000 kunstmatige riffen: olie- en gasplatforms, windturbines en scheepswrakken. Uit onderzoek van marien...
Projecten
-
Scour protection ontwerp voor verbetering van de biodiversiteit in offshore windparken op de Noordzee Het BENSO-project zal methoden en technieken ontwikkelen en implementeren voor de verbetering van de biodiversiteit in offshore windparken. Het...
-
Biodiversiteit op mijnbouwplatforms The aim of this study is to model the species distribution and inter-connectivity of reef communities on offshore structures in the North Sea, using... -
Bodemdaling door gaswinning Wadden Gedurende een lange reeks van jaren wordt op het Waddeneiland Ameland aardgas gewonnen. Bodemdaling, en dus relatieve zeespiegelstijging, is een van... -
De zeebodem voor en na booractiviteiten Offshore booractiviteiten kunnen verschillende effecten hebben, waaronder op de zeebodem. Bij het boren wordt een platform geplaatst en wordt een... -
Beoordeling van ecologische impacts op populatieniveau in het kader van oliebestrijding in het noordpoolgebied Bij het inschatten van ecologische aantasting door een olieverontreiniging op zee worden regelmatig ‘worst case’ (conservatieve) aannames...
Links
Publicaties
-
Bodemdieren op oude gasplatforms in de Noordzee
Bodemdieren op oude gasplatforms in de Noordzee, Nature Today, 2017-03-17, http://edepot.wur.nl/444506
-
Data from: Distribution of the invasive Caprella mutica Schurin, 1935 and native Caprella linearis (Linnaeus, 1767) on artificial hard substrates in the North Sea: separation by habitat
-
Data from: Marine fouling assemblages on offshore gas platforms in the southern North Sea: effects of depth and distance from shore on biodiversity
-
Records of five bryozoan species from offshore gas platforms rare for the Dutch North Sea
Marine Biodiversity Records 9 (2016). - ISSN 1755-2672 - 9 p.
-
Distribution of the invasive Caprella mutica Schurin, 1935 and native Caprella linearis (Linnaeus, 1767) on artificial hard substrates in the North Sea : Separation by habitat
Aquatic Invasions 11 (2016)4. - ISSN 1798-6540 - p. 437 - 449.
-
Marine fouling assemblages on offshore gas platforms in the southern North Sea : Effects of depth and distance from shore on biodiversity
PLoS ONE 11 (2016)1. - ISSN 1932-6203
-
Effecten van militaire en civiele helikopters op vogels op het Kooijhoekschor
Den Burg : IMARES (Rapport C156/15) - p.
-
Impact van onderwaterlawaai onderzocht
Kennis Online 9 (2012)april. - p. 14 - 15.
-
Offshore olie- en gasactiviteiten en Natura 2000: inventarisatie van mogelijke gevolgen voor de instandhoudingsdoelen van de Noordzee
Den Helder : IMARES (Rapport / Imares Wageningen UR C144/10) - p.
-
Roze Pelikaan Pelecanus onocrotalus overnacht op olieplatforms op de Noordzee [Great white pelican sleeps on oil platforms on the North Sea]
Sula : tijdschrift van de Nederlandse Zeevogelgroep 21 (2008)2. - ISSN 1876-9543 - p. 72 - 73.
